Verrassende Sloveense verkiezingsuitslagen: 'Voor de hervormingsgezinden een absolute opluchting'

Niemand had verwacht dat dit kon gebeuren. “Het lijkt alsof iedereen voorzichtig is geweest bij peilingen en hebben mensen heel voorzichtig gezegd wat ze gingen stemmen”, vertelt Oost-Europacorrespondent Tijn Sadée in het NOS Radio 1 Journaal. “Er was ook een sfeer van: het kan bijna niet gebeuren. Deze lang zittende Jansa leek onaantastbaar.”

Nieuwkomer

Jansa is verslagen door Robert Golob. “Hij is nieuw in de politiek en nog maar halfjaar aanvoerder van deze totaal nieuwe groen liberale vrijheidsbeweging”, legt Sadée uit. “Hij belooft snelle verduurzaming van de economie. Hij is pro-Europeaan, pro-EU.”

Jansa heeft echter niet fors verloren. “Misschien twee procent, maar je zag dat alle kleine oppositiepartijen eigenlijk volledig leeg liepen, allemaal ten faveure van Golob. Het was een soort van reflex dat alle oppositie alle ballen op één man schoot. ‘Ga jij Jansa maar proberen weg te krijgen.’ Dat was de hoop en die hoop is uitgekomen.”

Referendum over de democratie

“Golob noemde deze verkiezingen de hele tijd een referendum over democratie. Die democratie werd uitgehold door Jansa en die boodschap is aangeslagen”, vertelt Sadée. “Je moet je voorstellen dat onder deze Jansa een verdeeld Slovenië is ontstaan.” De huidige premier staat erom bekend dat hij journalisten directe aanvallen op journalisten via Twitter opent. “Hij wordt ook wel maarschalk Twito genoemd, naar maarschalk Tito, de leider van het voormalige Joegoslavië.” Ook viel hij de publieke omroep aan zette de financiering stop.

Maar dat is niet het enige. “Hij bemoeide zich met de benoeming van rechters. Hij werkte het Europees Openbaar Ministerie tegen. Dat tijdperk in Slovenië is dus voorbij.”

Nieuwe politieke koers

De uitslagen van de Sloveense verkiezingen luidt een nieuwe periode in voor het land en de regio. De mensen maakten zich voorafgaand de verkiezingen grote zorgen. In Hongarije werd Órban herkozen. Jansa werd, volgens Sadée, ook wel de mini-Órban genoemd. “Je zou kunnen zeggen dat er een opluchting in deze regio ontstaan is, want je zou ook kunnen zeggen dat de Hongaarse Órban steeds meer alleen komt te staan. De band met zijn oude bondgenoot Polen wordt steeds minder warm, ze hebben ruzie over welke positie ze moeten nemen als het gaat over de oorlog in Oekraïne. In Tsjechië heeft een oppositieblok een autocratie-neigende premier aan de kant gezet. In Slowakije waait een duidelijke pro-Europese wind”, legt hij uit. “Dan had Órban Jansa nog. Het labiele broertje. Die heeft hij dus niet meer. Voor de hervormingsgezinden is dit absolute opluchting.”