'Malta is een gevaar voor de hele Europese Unie'

"De mensen die nu zijn afgetreden kregen vanaf het begin totale bescherming van de premier. Dat is nu weggevallen." Omtzigt noemt het een positieve eerste stap, maar "we zijn er nog niet", zegt hij in het NOS-programma Met het Oog op Morgen.

Wat is er aan de hand?

De vermoorde journalist Daphne Galizia kwam twee jaar geleden om het leven door een bom onder haar auto. Ze onderzocht op dat moment minister Konrad Mizzi en stafchef Keith Schembri. Beide politici kwamen voor in de geruchtmakende Panama Papers, in verschillende corruptiezaken.

Deze week werd een gearresteerde taxichauffeur vrijgelaten, hij zou de politie waardevolle informatie hebben gegeven, waardoor zakenman Yorgen Fenech kon worden gearresteerd, die met zijn jacht probeerde te vluchten. Zakenman Fenech bleek nauwe banden te onderhouden met stafchef Schembri, die nu ontslag heeft genomen, net als minister Konrad Mizzi. Minister Christian Cardona heeft zichzelf op non-actief gezet, nadat hij door de politie werd verhoord.

Omtzigt ontdekte tijdens zijn onderzoek "enorme belangenverstrengelingen die iedereen ziet, behalve premier Muscat zelf". De minister-president voerde de afgelopen dagen het woord over de zaak, nadat hij de politiechef aan de kant heeft gezet. "Terwijl juist de mensen die dichtbij hem zitten, worden verdacht van betrokkenheid."

Het is voor Omtzigt niet duidelijk waarom stafchef Schembri zo lang de hand boven het hoofd werd gehouden. "Waarom kon hij op zijn post blijven zitten? In IJsland, Spanje en zelfs Mongolië zijn politici ontslagen omdat ze in de Panama Papers voorkwamen."

Oppermachtige premier

Omtzigt heeft wel een vermoeden: "Muscat is oppermachtig. Hij benoemt rechters, de politiechef, alle ministers. En bijna elke parlementariër heeft een bijbaan aan hem te danken." Daardoor is er volgens de CDA-politicus onvoldoende controle van het parlement op de regering.

Pieter Omtzigt werd na de moord door de Raad van Europa als speciaal rapporteur aangesteld om de moord en de nasleep te onderzoeken. In het onderzoek stuitte hij op ernstige gebreken in de Maltese rechtsstaat. Dat onderzoek werd Omtzigt niet in dank afgenomen.

Wie was de vermoorde journalist Daphne Galizia?!

Onderzoeksjournaliste Daphne Caruana Galizia was een luis in de pels van machtige Maltese politici en zakenmensen. Ze onderzocht corruptie en vermeende banden tussen de premier en de georganiseerde misdaad. De 'Eenpersoons WikiLeaks', zoals haar bijnaam klonk, kwam twee jaar geleden om het leven door een bom die aan haar auto was bevestigd.

"Mijn integriteit werd continu in twijfel getrokken, elk woord aangevallen en mijn Wikipedia aangepast, waardoor men dacht dat ik door derde partijen wordt betaald. Dat werd vervolgens weer overgenomen door Maltese media."

Motie van wantrouwen

Ook het contact met prominente politici verliep niet zonder kleerscheuren. De politici die gisteren opstapten weigerden Omtzigt te ontmoeten en het gesprek met premier Muscat was 'ijzig'. "Ik werd de les gelezen, omdat ik partijdig zou zijn."

Later volgde een motie van wantrouwen tegen de rapporteur, maar alle 46 andere landen van de Raad van Europa bleven volgens Omtzigt achter hem staan.

Hij neemt de aanvallen op zijn persoon op de koop toe. "Het is niet fijn, maar we zitten nou eenmaal met Malta in de Europese Unie en de Schengenzone. Het is een klein land, maar je hebt maar een kleine zwakke plek nodig om de rest te schaden."

Bedreiging voor Nederland

Zo zijn er zorgen over de nauwe banden tussen Malta en Libië, faalt het financiële toezicht op witwassen en financiering van terrorisme en worden er paspoorten verkocht aan vermogende buitenlanders. Dat laatste bedreigt volgens de AIVD de nationale veiligheid.

"Dat is niet alleen een gevaar voor Malta, maar voor de hele Europese Unie", concludeert Omtzigt bezorgd. "We letten vooral op Hongarije en Polen en minder op Malta."

De ogen zullen voor nu in ieder geval op Malta gericht blijven: de regering is in een politieke crisis beland, het politieonderzoek gaat door en komend weekend gaan Maltezen opnieuw de straat op om te demonstreren tegen premier Muscat.