Je hebt een grotere kans op autisme als je oma rookte

Rokende oma’s bezorgen hun kleinkinderen namelijk 53% meer kans op autisme. Dat concluderen onderzoekers van de University of Bristol uit onderzoek op basis van de gegevens van 14.000 zwangere vrouwen.

De oorzaken van dit verband zijn nog niet duidelijk, maar omdat het effect alleen gemeten werd bij grootmoeders van moederskant, hebben de onderzoekers wel een aantal mogelijke verklaringen.

De vrouwelijke lijn

Ten eerste zou de oorzaak kunnen liggen in het mitochondriaal DNA. Mitochondriaal DNA is een gedeelte van het genoom dat alleen via de eicel, dus via de vrouwelijke lijn, wordt doorgegeven. Mannen geven hun mitochondriaal DNA dus niet door aan hun kinderen. Wanneer een moeder rookt zou dat het mitochondriaal DNA in de ongeboren foetus veranderen. En wanneer deze foetus geboren wordt, opgroeit en uiteindelijk zelf moeder wordt, geeft ze deze veranderingen door aan haar kind. Dit lijkt een sterke verklaring voor het feit dat de overerving alleen via de moeder gaat, en niet via de vader.

Toch ligt het nog niet zo simpel. Waarom de DNA-veranderingen pas in de derde generatie (bij het kleinkind) tot uiting komen en niet al bij de tweede (bij het kind) is niet begrepen, maar wordt wel vaker gezien. Tegen Science Daily vertelt auteur Marcus Pembrey: “Veranderingen in het mitochondriaal DNA hebben vaak geen merkbaar effect in de moeder, maar wanneer deze veranderingen overgedragen worden naar de kinderen kan de impact groter worden.” Hoe dit kan is nog onduidelijk.

In de baarmoeder van je oma

Ten tweede is het ook mogelijk dat de grootmoeder direct effect heeft op het kleinkind. De kleinkinderen zitten in zekere zin ook in de baarmoeder van oma: vrouwelijke foetussen dragen namelijk al eicellen in zich. De jonge eicellen van de foetus vormen later de basis voor de volgende generatie kinderen, en deze jonge eicellen kunnen door de rokende oma al beschadigd raken.

“Als je niet rookt, geef niet alleen je kinderen, maar ook je toekomstige kleinkinderen een betere kans op een gezond leven. Misschien heeft het zelfs nog effect op de achterkleinkinderen. We zetten de studie voort en zullen zien of roken ook de derde generatie nog beïnvloedt”, vertelt [1] auteur Jean Golding aan Science Daily. Het mechanisme achter dit verband zal ook nog verder onderzocht moeten worden.

Dit artikel werd verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR)

Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en vrijdag rond 10.50 uur in de Ochtend