In de serie 'Het Spoor Bijster' zoeken wij alles achter onze spoorwegen uit

Hoe staat het ervoor op het spoor?

We beginnen met de feiten, cijfers en een stukje geschiedenis. Freek Bos van Reizigersvereniging Rover noemt het een kruispunt waar we op dit moment op staan. "Voor corona hadden we alleen maar topcijfers. En als je kijkt hebben we meer klachten dan toen en rijden er minder treinen op tijd. Het is ongewis wat de toekomst gaat brengen." Evelien Pieterse vertelt hoe het ooit allemaal begon. De overheid wilde destijds niet investeren in het spoor, want er was geldgebrek. Dus het moest allemaal komen van particuliere initiatieven.

Aan welke knoppen kan je draaien?

In de tweede aflevering bekijken we wat er allemaal beter kan. Chris Verstegen is spoor-innovator bij ProRail en vertelt wat de afwegingen zijn als een station gesloten moet worden door werkzaamheden. "Er zitten soms wel vijftig partijen aan tafel. Er zijn meer vervoerders bijgekomen, defensie heeft het spoor nodig, hogere eisen van omwonenden en de natuur heeft een stem gekregen." Bovendien is ons spoor echt aan vervanging toe: "Er liggen kabels van zeventig jaar oud."

Volgens Volkskrant-journalist Ashwant Nandram doet Nederland het best goed. "Het Nederlandse spoor wordt geroemd als een van de beste ter wereld." Tegelijkertijd ziet hij de trein nog niet als het fantastische alternatief van de auto.

Wie bepaalt en wie betaalt?

Uiteindelijk is het de politiek die veel bepaalt over wat er op het spoor gebeurt. Tweede Kamerleden Habtamu de Hoop (GL/PvdA) en Hester Veltman-Kamp (VVD) gaan in debat. Ze bespreken de hogere kosten van treinkaartjes, strengere controle op vertragingen en de aloude vraag: zijn de spoorwegen een taak van de overheid of kan je het overlaten aan de markt?

Waar ligt de toekomst van het spoor?

We sluiten de serie af met een gesprek met NS-directeur Wouter Koolmees. Vorig jaar sprong het kabinet bij met 120 miljoen euro om ervoor te zorgen dat de treinkaartjes niet duurder worden. Dit jaar zit dat er niet in. "NS heeft eenmalig geld gekregen, terwijl het regionale vervoer structureel geld hebben gekregen. Dat voelt oneerlijk", zegt Koolmees. Hij gaat in op de personeelstekorten, werkzaamheden en vertragingen bij de spoorwegen. Koolmees vindt dat het werkende leven nu te veel draait om de dinsdag en de donderdagen. Dan is het druk in de trein, op de weg, op kantoor en er is bijvoorbeeld geen kinderopvang te vinden. Terwijl op vrijdag kan je op de kantoren een kanon afschieten. "De verspitsing leidt tot veel problemen in de maatschappij. Het geldt niet alleen voor het spoor."