Gaswinning in Groningen? Voor veel inwoners is protesteren meer dan ooit noodzakelijk

'Alle wegen leiden naar Den Haag'

Een van de protesten komt uit Drieborg, in Oost Groningen. Boelo ten Have en Annemarie Nijhoff schilderden de voorgevel van hun monumentale boerderij roze, een noodkreet. "Wij willen ons verhaal voor het voetlicht brengen", vertellen ze in 5 Dagen. "De boerderij is verzakt en zit vol scheuren. Levensgevaarlijk, het kalkplafond, dat een paar ton aan gewicht heeft, dreigt naar beneden te komen."

In dit gebied in Oost-Groningen worden geen bevingen gevoeld, maar hebben de funderingen wel te lijden onder de daling van de grondwaterstand, veroorzaakt door de gaswinning. Boelo en Annemarie zijn al jaren bezig de schade vergoed te krijgen, maar waar de onafhankelijke schade-expert op twee miljoen euro uitkomt is het aanbod van het Instituut Mijnbouw Schade (IMG) slechts 30.000.-. Het stel is radeloos.

"Alle wegen leiden naar Den Haag. Als je hulpinstanties inschakelt, worden die uiteindelijk ook weer betaald door Den Haag. Of die hebben niet zoveel in de melk te brokkelen. Dus wij zitten helemaal klem. Wij vallen buiten het bevingsgebied, en het is een Rijksmonument dus we mogen niet slopen. We wonen nu in een ruïne, het is eigenlijk mensonwaardig."

Ook jongeren roeren zich meer

Al in 2017 waarschuwde de Kinderombudsman dat er te weinig aandacht is voor de jonge generatie die opgroeit in het Groningse aardbevingsgebied. De vijftienjarige Ellemijn de Vries uit Delfzijl maakte samen met theatermaakster Rozan Vergeer de film Barst?!, over hoe het is om op te groeien in het Groningse aardbevingsgebied.

De film ging onlangs in première, in aanwezigheid van een aantal vertegenwoordigers van de NAM. Ellemijn riep ze op te stoppen met "het sturen van gemene mensen". Ze woont samen met haar grootouders in Delfzijl en maakte als jong meisje het schade-en herstelproces mee. "Heel veel schade-experts over de vloer. Zoveel mensen en elke keer werd het gesprek afgesproken met 'Mevrouw De Vries', mijn oma dus, 'het gebouw is veilig'. Maar we voelden ons niet veilig. Je kon je hand door het kozijn heen steken."

Haar opa en oma waren op een gegeven moment aan het kamperen in de woning, die om hen heen al verbouwd werd. De vloer was er al uit gehaald, en daar waren dunne platen overheen gelegd. Ellemijns oma viel erin toen ze ’s avonds naar het toilet ging. Ellemijn: "Ik ben zo boos. Welke idioot laat zulke mensen in zo’n huis zitten?"

Verminderd vertrouwen in de overheid

Veel Groningse jongeren hebben een verminderd vertrouwen in de overheid en in autoriteit in zijn algemeenheid. Ellemijn kreeg de kans te spreken met minister-president Mark Rutte. "Ik kreeg het gevoel dat ze in Den Haag denken, het huis is kapot, maar dat kan gemaakt worden. En dat is alles. Maar de mensen, hoe ze je behandelen, koud en zakelijk, dat doet je zeer. We moeten serieuzer genomen worden."

'Het ontbreekt aan echte erkenning'

Marjo van Bergen helpt als geestelijk verzorgster in gevallen van systeemgeweld. Ze begeleidde klokkenluiders, politici, familieleden van de MH17 slachtoffers, werkte in gevangenissen en is sinds een paar jaar ook werkzaam in het Groningse aardbevingsgebied. Daar huurt ze een kamertje, waar ze twee dagen per week woont, en door de hele provincie bevingsslachtoffers begeleidt. Hun lot raakt haar ook persoonlijk.

Nu er meer aandacht komt voor de immateriële schade en deze sinds vorig jaar ook vergoed wordt, komt er steeds meer aandacht voor de mentale problemen waar de getroffen Groningers onder leiden. Maar het ontbreekt nog aan echte erkenning, aldus Van Bergen. "Erkenning voor iemand die zo in de steek gelaten wordt door de overheid, die niet weet hoe lang dat gaat duren. Niet zeker van je eigen huis, of je er kunt blijven wonen, wat de financiële consequenties zijn. Het heeft te maken met onrecht en vertrouwen in het leven. Dat je een bodem hebt waarop je kunt staan. Dat je meetelt in je land. Dat is een heel erg basaal vertrouwen."