De sloopkogel is vooral voor de sociale huurder

Woningbouwopgave

Woningbouwverenigingen staan de komende jaren voor een grote opgave. In 2030 mogen woningen met een laag energielabel niet meer verhuur worden en er moeten jaarlijks 30.000 nieuwe sociale huurwoningen bij gebouwd worden. "Dat leidt er op veel plekken in Nederland toe dat er of gerenoveerd wordt of gesloopt en verdicht", vertelt Ten Broeke. Of het nou gaat om Berghem of de Roofvogelwijk in Oss, de wijk Jericho in Amersfoort, de Grunobuurt in Groningen of de volkswijk in Velp Zuid, overal verzetten bewoners zich tegen de gretige bulldozers van woningbouwvereniging.

Hoeksche Waard

'Zeggenschap' is volgens de Woonbond het 'keywoord'. "In de Hoeksche Waard bijvoorbeeld was de corporatie van plan te slopen. Toen dat op weerstand stuitte zijn ze samen met bewoners om tafel gaan zitten. Dat heeft er toen in geresulteerd dat er woningen zijn gerenoveerd en gesloopt in samenspraak met de bewoners."

Ondanks de zwaarbevochten huurbeschermingswetgeving, is het juridisch toegestaan om in geval van sloop een huurcontract voor onbepaalde tijd te ontbinden. Argumenten als veroudering zijn dan voldoende. Terwijl de huizen op Funda nog tonnen opleveren, staan ze in de boeken van de woningbouwvereniging als afgeschreven. Afbreken en vervangen door appartementen levert dan meer woningen op en een diversere wijk. Zo slaan de woningbouwverenigingen twee vliegen in een klap.

Laaghangend fruit

Maar volgens de Woonbond wordt er te makkelijk voorbijgegaan aan het stille leed van de bewoners die straks minder terugkrijgen voor meer geld.

"Waar ik me aan erger is dat het tekort aan betaalbare woningen een groot maatschappelijk probleem is, dat gaat iedereen aan. Maar als er wordt gekeken naar de ruimte waar we kunnen bijbouwen, dan wordt er vooral gekeken naar sociale huurders, daar kunnen we wel wat ruimte wegnemen", vertelt Ten Broeke. "Zij zijn het laaghangend fruit dat het moet ontgelden. En dat komt omdat juist die bewoners het minste zeggenschap hebben van alle bewoners. Het is dus de weg van de minste weerstand."

Volkshuisvesting

Dat bewoners monddood zijn als het gaat om sloop is niet vanzelfsprekend. Tot de jaren 90 waren corporaties nog verenigingen met leden die inspraak hadden in het beleid. "Als er nu al iets van inspraak is, moet je je wel heel goed weten te organiseren", vertelt Ten Broeke.

Ook financieel is er een groot verschil met vroeger. Volkshuisvesting was een publieke taak waarvoor de overheid veel geld uittrok om genoeg betaalbare woningen te kunnen bouwen. Begin jaren 90 is dat veranderd. Toen is de subsidie stopgezet en zijn woningcorporaties enorm belast met verhuurdersheffing en winstbelastingen.

Geen subsidie wel winstbelasting betalen

"Dat betekent dat corporaties al het onderhoud uit huuropbrengsten moeten betalen. In een markt waar de kosten enorm stijgen is het ingewikkeld geworden voor woningbouwcorporaties om met eigen middelen te werken. Het uitponden en creëren van koopwoningen is noodzakelijk geworden."

Vroeger waren sociale huurhuizen voor veel verschillende inkomensgroepen toegankelijk. Op dit moment zijn sociale wijken concentraties van uitkeringsgerechtigden en dat zie je terug in buurten. "Dan zeggen gemeenten: zet er maar koopwoningen tussen zodat we toch wat pluriforme wijken behouden", legt Ten Boeke uit. "Dat is een manier maar je kan ook zeggen: maak de sociale huurhuisvesting voor veel verschillende mensen toegankelijk, dan krijg je ook weer sterke robuuste wijken."