Heeft Nederland de boot gemist met de AstraZeneca-vaccins?

Volgens Xander Koolman, gezondheidseconoom bij de Vrije Universiteit van Amsterdam, is het verre van normaal dat een vaccinontwikkelaar om een investering vraagt bij de overheid. “Nee eigenlijk zien we dat bij andere ziektes eigenlijk niet. Daar doorloopt een farmaceut een aantal fases, als dat allemaal succesvol is wordt er pas gedacht aan productie. Voor deze pandemie was al snel duidelijk dat het belang van vaccins van enorm belang was. Dus werden alle onderzoeksfases parallel aan elkaar gestart”, vertelt hij in Met Het Oog Op Morgen.

Overheidsinvestering in vaccins geen normale gang van zaken

De investering die daarbij gepaard ging, was vooral voor het opstarten van de productie, terwijl nog helemaal niet duidelijk was of het vaccin veilig en succesvol zou blijken. AstraZeneca had inmiddels al een fabriek gevonden in Nederland, die beschikbaar was voor de productie van het vaccin. “Het gaat daarbij om een bepaalde productietechniek met bioreactoren. Daar heb je een paar van in de wereld en Halix is daar één van in Nederland.”

“Als je dan dat productieproces op wil starten, dat is een enorm moeilijk proces dat veel tijd en ruimte kost, dan kost het daarnaast ook veel tijd om alles in te regelen en de kwaliteit te checken. Dan kunnen er vaccins worden geproduceerd van constante kwaliteit. Dat kost gewoon tijd. Dat is ook een gebruikelijk proces, maar vergt wat investering”, legt Koolman uit.

Er moesten enorme risico’s worden genomen om dat voorproces succesvol op te starten, daarom was het nodig om financiering nodig om de productielijn op te starten. Uiteindelijk bleek dat AstraZeneca tien miljoen euro nodig had om dat te financieren. Voor de overheid was dat echter een risico. Op dat moment was het namelijk nog niet duidelijk of de vaccins ook écht zouden werken. Daarnaast was het ook maar de vraag of het Oxford-vaccin zelf ook succesvol zou worden.

Terughoudendheid bij de overheid zorgt voor vertraging

“Er waren natuurlijk op een zeker moment zo’n 360 vaccins die bij de WHO geregistreerd stonden als ‘in ontwikkeling’, in dit geval moest de overheid daar toch even over nadenken. Juist ook omdat het een ongebruikelijke procedure is, normaal worden overheden niet in deze fase betrokken bij de productie. Ondertussen had de Britse regering besloten om te investeren in de Nederlandse productiecapaciteit, daarom hebben wij nu later dat vaccin”, legt Koolman uit.

Volgens Koolman is er altijd al wat terughoudendheid geweest vanuit de overheid wanneer het gaat om het investeren van publiek geld. Maar dat komt ook doordat er in 2009 bijvoorbeeld teveel vaccins zijn ingekocht voor de Mexicaanse griep, die toen lang op de plank lagen. “Die vaccins waren toen voor de zekerheid aangekocht wanneer het fout zou lopen en we moeten vaststellen dat de minister daarna flink op zijn donder heeft gehad. Wat daar toen gebeurd is, leidt nu tot wat terughoudendheid.”

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.