Universiteiten en hogescholen gaan weer loten: 'Veel eerlijker'

"Loten is ooit afgeschaft omdat er veel studievertraging was," zegt Bol. "Onderwijsinstellingen dachten dat het beter was als studenten met een beter beeld van de opleiding aan hun studie begonnen." Daarom werden andere selectiemethoden ingevoerd.

Sommige scholieren moeten een toets doen of een motivatiebrief schrijven om aan de studie te mogen beginnen. Bij andere opleidingen wordt gekeken naar de cijferlijst. "Al die methodes klinken plausibel, maar ze kunnen tot ongelijkheid leiden. Neem bijvoorbeeld zo'n kennistoets voor een opleiding, laten we zeggen geneeskunde. Niet elk kind kan zich even goed voorbereiden op zo'n kennistoets. Wat je ziet gebeuren, is dat er allerlei bedrijfjes komen die bijles geven of trainingen gaan faciliteren voor kinderen die zo'n toets moeten maken." Kinderen van ouders die dat niet kunnen betalen hebben dan geen gelijke kans.

Juiste code

Bol: "Dat geldt ook voor motivatiebrieven. We weten uit onderzoeken dat motivatiebrieven een notoir slechte manier zijn om te kijken of iemand echt gemotiveerd is. Wat je daarmee vooral meet is hoe veel iemand op je lijkt. Gebruikt iemand de juiste code gebruiken die we hebben in dit veld? Ziet de brief er goed uit? Worden de juiste woorden gebruikt? Kinderen die hulp krijgen van ouders die meer ervaring hebben, hebben hier een groot voordeel bij."

Die ongelijkheid is ook in de cijfers terug te zien. "Uit onderzoekt blijft dat de studentenpopulatie geneeskunde meer homogeen geworden is, dat er minder studenten zijn met ouders die niet in Nederland zijn geboren. Dat het vaker meisjes dan jongens zijn. Dat leidt ertoe dat we over een x aantal jaren een veel minder diverse huisartsenpopulatie hebben dan we misschien zouden willen.

Wirwar en willekeur

Bovendien, zegt Bol, is die selectie vaak niet eens nodig. "Ook allerlei opleidingen waarbij helemaal geen capaciteitsproblemen zijn, zijn gaan selecteren. Dus niet omdat er weinig plekken zijn, maar omdat mensen van die opleiding dat een goed idee vinden."

De LSVB is ook voor loting en dringt er bij de politiek op aan om voor één model te kiezen. Bol is het daarmee eens. "Er is nu een wirwar aan methoden die gebruikt mogen worden. Ik zou daar veel meer één lijn in trekken. Loten is willekeurig en dat voelt ook willekeurig, maar het is wel eerlijk. Want het is ook redelijk willekeurig wie je ouders zijn, en dat speelt nu een veel te grote rol."