Hoe gaan uitvoerders om met ingewikkeld Haags beleid? 'Niemand weet precies hoe het werkt'

Afstand tot de samenleving

Bart Snels was kamerlid voor GroenLinks en is nu inspecteur-generaal belastingen, toeslagen en douane. Alexander Pechtold zwaaide jarenlang bij D66 de scepter en is nu directeur van het CBR (Centraal Bureau Rijvaardigheid). Beiden zagen in hun nieuwe werk de problemen die door hun oude werk werd veroorzaakt. "De afstand die je in de Kamer hebt tot de rest van de samenleving is heel groot", stelt Snels. "Je hebt geen reëel beeld van de samenleving." En dat zie je volgens hem terug in alle regels en bureaucratie waar Nederland vandaag de dag om bekend staat: "We hebben het vanuit de politiek razend ingewikkeld gemaakt. Ik denk dat niemand precies weet hoe het werkt."

In hun boek ‘tot uw dienst’ zetten Snels en Pechtold deze problemen uiteen. “Door de maatschappelijke druk om oplossingen te vinden, vinden mensen dat je dingen moet doen. Maar hoe, dat wordt vergeten”, aldus Pechtold. Hij noemt het voorbeeld van de energietoeslag vorige winter. “Dat klinkt mooi, maar dan krijg je vragen als: hoe financier je blokverwarming, hoe zit het met studenten? En tegen de tijd dat je daar uit bent is die winter al drie keer voorbij.”

800.000 rijexamens

En het zijn volgens de oud-politici de mensen in de uitvoering die hier dag tot dag de problemen van ondervinden. Terwijl ze in Den Haag maar weinig begrijpen van hoe het er bij een belastingdienst of UWV aan toegaat. "Laat ik een voorbeeld van mijn eigen werk nemen", begint CBR-directeur Pechtold. "Wij moesten in corona 5 maanden dicht. Daardoor werden er 800.000 examens gemist. Dat moet worden ingehaald, maar de instroom blijft ondertussen. Om dat in te halen heb je tijd nodig."

En juist dat wordt volgens Pechtold niet helemaal begrepen in het parlement. Zo kwam er een motie langs waarin gevraagd werd het praktijkexamen dertig in plaats van vijfendertig minuten te laten duren. Pechtold: "Dat klinkt heel charmant, maar dan zie ik bij mij de professionals heel raar kijken. Dan voel je een professionele afstand. En durf dan maar als organisatie eens te zeggen: dit doen we niet."

Respect

Het zijn volgens Snels en Pechtold de mensen in de praktijk, die bijvoorbeeld bij de recepties of telefoon zitten, die de bagger krijgen. "Je merkt een gedrevenheid bij deze mensen, maar op feesten en partijen worden ze verguisd", aldus Pechtold. "We moeten als samenleving wat meer respect hebben voor het feit dat het allemaal niet zo makkelijk en maakbaar is."