Gebrek aan overheidssteun brengt sekswerkers in gevaar

"Heel praktisch betekent het natuurlijk dat als mensen niet mogen werken en je ze uitsluit van noodsteun, ze toch ergens van moeten leven. Dus wat je ziet gebeuren is dat sekswerkers dakloos worden, dat ze in de schulden geraken en dat ze voor een deel toch gedwongen worden om door te werken. Omdat je gewoon je huur moet betalen en je kinderen eten wil geven", zegt Marjan Wijers, jurist en lid van sekswerk-expertise in NOS Met het Oog op Morgen.

Lichamelijk contact onvermijdelijk

De grootste reden van het kabinet om sekswerkers niet aan de slag te laten gaan, is het feit dat je natuurlijk onvermijdelijk lichamelijk contact hebt. Toch zijn daar volgens sekswerker Moira Mona oplossingen voor: "Lichamelijk contact is inderdaad onvermijdelijk, maar via het zweet wordt het virus niet overgedragen. Bijna geen enkel virus wordt zo overgedragen, dit virus dus ook niet. Voor de andere lichaamsvloeistoffen zijn er condooms. Dus de enige gevarenzone is de adem. Daar kan je op vrij veel creatieve manieren mee omspringen om die zone te vermijden en uit elkaars gezicht te blijven. In principe zou ik het niet eens verkeerd vinden om tijdens mijn werk een mondkapje te dragen, maar die keuze krijg ik niet eens."

Geen noodsteun

Als de sekswerkers dan niet mogen werken, dan zou noodsteun de oplossing kunnen betekenen. Toch blijkt in de praktijk dat heel wat sekswerkers daarvoor niet in aanmerking komen: "Er zijn verschillende redenen dat mensen niet in aanmerking komen voor noodsteun. Er zijn twee vormen om te werken als sekswerker, maar je bent altijd zelfstandig. Dat is altijd een soort voorwaarde. Je kan als zzp’er aan de slag met een KvK nummer en dan zou je recht hebben op tozo.

Een van de voorwaarden voor de tozo is dat je minimaal 23 uur in de onderneming moet steken elke week en dat is voor veel sekswerkers niet altijd even haalbaar. Denk bijvoorbeeld aan single moeders die voor sekswerk gekozen hebben omdat ze op die manier genoeg inkomen kunnen genereren, niet heel veel hoeven te werken continu en er zo wel voor de kinderen kunnen zijn. Die komen dus niet in aanmerking voor noodsteun, want die hebben die 23 uur er niet inzitten", zegt Mona.

Ook volgens een andere werkconstructie is noodsteun volgens haar onmogelijk: "Een andere mogelijkheid is dat van de opting-inners, dat is een belastingsysteem waarbij de eigenaars van de club of een privéhuis of escortbureau de belasting voor jou inhouden en jou uitbetalen. Jij hoeft niet om te kijken naar de BTW-aangifte, want dat is een crime af en toe. Maar je valt met dit systeem ook buiten alle regelingen."

Ook Wijers merkt dit probleem in de praktijk vaak op: Aan de ene kant wordt het sekswerkers verboden om te werken, dit speelt al vanaf maart, aan de andere kant vallen de meeste sekswerkers buiten de noodsteun. Worden ze daarvan uitgesloten. Het zij omdat ze via de overheid verplicht opting-in-regeling werken waardoor ze zich niet kunnen inschrijven bij de KvK. Of omdat ze als zelfstandige werken terwijl de meeste gemeenten dat weer verbieden. Dus dan kan je ook geen gebruik maken van die regelingen."

Overschakelen met online

Voor Mona is overschakelen naar online sekswerk deels een oplossing geweest, maar dat is niet voor iedereen even makkelijk, zegt Wijers: "Een deel van de sekswerkers probeert over te schakelen op online, maar dat is niet iedereen gegeven. En dat is ook niet iets wat je zo even doet. Het is echt anders of je bij wijze van spreken bijvoorbeeld radio-interviewer bent of dat je voor de tv werkt. Dat vereist toch verschillende vaardigheden."

Er schuilt volgens Mona ook gevaar in: "Er zit aan online werk ook andere risico’s, want mensen kunnen beelden van jou opnemen, verspreiden en je ermee proberen te chanteren. Ik heb de mazzel dat ik vrij open ben en uitkom voor mijn beroep. En wat willen ze doen? Het aan mijn moeder vertellen? Maar dat geldt niet voor iedereen."

Onveilig en veel oplichting

Het grootste probleem is nog niet het feit dat sekswerkers nu deels gedwongen worden om door te werken, de situatie maakt sekswerken ook onveilig: "Het zorgt voor heel veel gevaarlijke situaties, want de klanten weten dat je niet bij de politie terechtkan. Er zijn sekswerkers beroofd, uit auto’s gegooid, mishandeld, etc. Maar je wordt ook gevoeliger voor partnergeweld. Ik heb mazzel dat mijn vriend een lieve jongen is waar geen kwaad inzit, maar als je financieel afhankelijk bent van iemand omdat je geen noodsteun krijgt, kan je ook niet bij iemand weg", zegt Mona.

"Ik heb heel veel boze mensen in mijn inbox, vooral nu ik veel op tv en radio geweest ben waar ik vertelde dat ik niet mag werken. Ze kijken dan of het toch niet stiekem kan. Mensen worden echt agressief, boos, maar ook als je dus daadwerkelijk afspreekt voelen ze zich onschendbaar. Ze proberen af te dingen, kijken of ze toch nog minder kunnen betalen als je er dan eenmaal staat. Wat ik ook heel veel gehad heb, zijn oplichters. Mensen die bijvoorbeeld je proberen te ronselen voor geldezelpraktijken. Er werd mij 500 euro geboden om een bankrekening op mijn naam te openen voor een oplichter."

In de steek gelaten

Wijers merkt bij de sekswerkers vooral teleurstelling, ze voelen zich in de steek gelaten: "Wat nog langer ook zal doorwerken, is dat sekswerkers zich ongelooflijk in de steek gelaten voelen door de overheid. Het vertrouwen van sekswerkers in de overheid was al heel erg gering omdat er de laatste jaren een steeds repressiever beleid is waarin vergunde werkplekken verdwijnen en je als sekswerker eigenlijk niet meer op de overheid kan vertrouwen. Maar dit is eigenlijk een soort doodsklap geweest en dat horen we ook van sekswerkers. "We betalen belasting en we worden gewoon als oud vuil behandeld. Alsof we worden uitgesloten van de samenleving, alsof we er niet bij horen. Voor de overheid tellen wij niet."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.