Column Jean-Pierre Geelen - De kippen van Kyiv

Het is voorjaar, alsof er niets aan de hand is. Ik zou hier een lofzang op de nachtegaal kunnen houden. Nog even en ze zijn er weer. Maar ja, dat heb ik dan weer: ik las net dat de nachtegaal de Nationale Vogel is van … Oekraïne.

En zo wordt je ook met je kop in het zand toch steeds weer die verdomde oorlog in gerommeld. De kille wind uit het oosten bracht onverdraaglijke beelden mee van de slachtoffers. Strompelende ouderen, huilende kinderen. En dieren. Heel veel dieren.

Dit is de eerste oorlog waarin dieren zo’n prominente plek innemen. In het beeld, althans. Altijd al waren dieren de onbekende gevallenen in oorlogen, maar nooit zag je er een glimp van. De talloze paarden die het loodje legden onder Napoleon, tot aan de Eerste Wereldoorlog - nooit kregen ze een monument. Ook in de Tweede Wereldoorlog moeten honden en katten op gruwelijke wijze zijn gesneuveld: verhongerd, verbrand, geslacht.

Ach ja, oorlog is nu eenmaal niet leuk, hoor je dan te zeggen.

Eeuwenlang was het ook niet erg heldhaftig om in een oorlog te gaan zitten jammeren om een paar stomme dieren. Nu is het later, en is alles anders. Nu vliegen de beelden van vluchtelingen je als raketten om de oren: ze slepen een koffer door de vrieskou - en op hun arm zit een verdwaasde hond, een kat, een cavia.

Dierenleed vergroot - net als die beelden van vrouwen en kinderen - onze empathie, zeggen de geleerden. Wie herinnert zich niet die uitgehongerde leeuw en beer die ternauwernood werden gered uit de dierentuin van Mosul, toen Irak in gevecht was met de moslimterroristen van IS? De leeuw werd opgevangen in Nederland, daarna heb ik trouwens nooit meer gehoord hoe het met hem is.

Je zou het de Disneyficering van een oorlog kunnen noemen, maar zo cynisch wil ik niet zijn. Ik las dat de olifanten van Kiev worden gekalmeerd met verdovingsmiddelen. Als ze tenminste niet allang aan hun lot zijn overgelaten.

Ik hoorde vol walging dappere dierenstrijders vertellen hoe collega’s bij Kyiv onder vuur kwamen tijdens hun poging om asielhonden aan eten te helpen. Hoe de Russische ratten daarna die honden afknalden.

Wie - zoals ik - lijdt aan een week hart, kan de beelden niet aanzien. Ik weet niet wat ik erger vind: de troosteloze blik van de mens die in elk geval wéét wat er gaande is, of de even onschuldige wanhoop van de hond die niet eens begrijpt wat er gebeurt. Zelf begrijp ik er trouwens ook verdomd weinig van, maar dat terzijde.

Lichtpuntje: Nederland staat voor ze klaar. Behalve mensen vinden ook honden en katten uit Oekraïne hier onderdak, van Oldenzaal tot Heerhugowaard. Samenwerkende dierenhulporganisaties hebben een telefoonnummer opengesteld voor - ik citeer - ‘gevluchte Oekraïners die hulp voor hun dieren nodig hebben’.

Mooi hoor. Maar wacht even. Dat Oekraïne waar wij - ook ik, begrijp me niet verkeerd - nu allemaal zo solidair mee zijn, lag nog maar drie jaar geleden óók al onder vuur. Van ons, Europa. Vanwege z’n plofkippen.

Het land herbergt de grootste kippenschuren van Europa, vooral omdat de regels voor dierenwelzijn er zo lekker veel soepeler zijn dan in de EU. Het grootste bedrijf - MHP - staat in Kyiv, de holding bevindt zich om belastingtechnische redenen op Cyprus. De baas hoort tot de rijksten van Oekraïne.

Oekraïne zit, om in oorlogsjargon te blijven, bomvol plofkippen. Er zijn regio’s met stallen van 2,5 keer de omvang van de gemeente Utrecht. Waar jaarlijks 170 miljoen vleeskippen worden gefokt en geslacht. Ze leefden al - zes weken - onder erbarmelijke omstandigheden, nu zitten ze als ratten in de val.

Niets hoor je over ze, de kippen van Kyiv. Nee, dat is niet waar: mijn krant - de Volkskrant - had een stukje. Bij de havenstad Cherson, dreigen 3 miljoen kippen de hongerdood te sterven. Door de bombardementen kunnen de dieren niet gevoerd worden, de kippenboeren kunnen de karkassen nergens kwijt. Het gevolg: ‘een mortuarium voor vogels’. Omwonenden vrezen een milieuramp, een Nederlandse hoogleraar maakte zich meer zorgen om het dierenwelzijn: in hun doodsnood zouden de kippen kannibalisme vertonen, zo zei hij. U ziet: de hel heeft altijd nog wel ergens nog een onderlaatje waarin nog wat verschrikkingen verstopt liggen.

Een oplossing heb ik ook niet paraat. Maar oorlog, miljoenen plofkippen en geen haan die daarnaar kraait - ik vind de stilte niet om aan te horen.