Gif in matrassen: dit moet je weten

Radar krijgt vragen van consumenten die zich zorgen maken of hun net gekochte matras wel veilig is en hoe ze daar achter kunnen komen.

Wat is er aan de hand?

Het Duitse chemieconcern BASF is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van polyurethaanschuim. Dat schuim zit onder meer in kinderzitjes en autostoelen, maar dus ook in matrassen. Door een productiefout is tussen 25 augustus en 29 september de gifstof dichloorbenzeen in de schuimvulling gekomen. BASF is geen fabrikant van matrassen, maar levert onderdelen voor een matras aan fabrieken die matrassen maken. Dat zijn verschillende merken in verschillende landen.

Na het ontdekken van de productiefout is BASF gestopt met het produceren van het schuim. Het zou in totaal gaan om om 7500 ton schuim dat aan vijftig bedrijven in meerdere landen in Europa is geleverd, zo schrijft het Reformatorisch Dagblad. Radar belt met BASF en het chemiebedrijf zegt dat er tests zijn uitgevoerd. Daaruit kwam naar voren dat er geen gezondheidsrisico's zijn voor consumenten. De hoeveelheid dichloorbenzeen was met honderden ppm ('parts per million') wel hoger dan normaal (drie ppm). BASF heeft alle leveringen teruggehaald waar te hoge waarden dichloorbenzeen in zit.

Onduidelijkheid over dichloorbenzeen

Er zijn drie soorten dichloorbenzeen en één daarvan is echt gevaarlijk voor consumenten, zegt toxicoloog Martin van den Berg van de Universiteit Utrecht. "Het is onduidelijk om welke variant van dichloorbenzeen het gaat." 1,4-dichloorbenzeen is foute boel, bij inademing van die stof kan je duizelig worden, maar ook kan er bloedarmoede ontstaan en kan je je zwak voelen. Op den duur kan je te maken krijgen met bloed- en leveraandoeningen. "Ik lees nergens om welke stof het precies gaat en in welke concentratie. Dat is niet transparant. Je moet BASF maar op hun blauwe ogen geloven." Van den Berg vermoedt dat het echter om 1,4-dichloorbenzeen gaat.

Wat betekent het voor Nederlandse consumenten?

Radar neemt contact op met grote Nederlandse matrassenverkopers. Beter Bed zegt meteen alle bestellingen 'on hold' te hebben gezet zodra het nieuws naar buiten kwam. Ook zijn er tests uitgevoerd waarin niet te hoge waarden dichloorbenzeen zijn aangetroffen. Vervolgens is er groen licht gegeven om bestellingen weer door te laten gaan.

Leen Bakker reageert dat alles is getest en er zijn geen schadelijke stoffen aangetroffen.

Swiss Sense heeft alle lopende bestellingen geannuleerd op 9 oktober. Er is onderzoek gedaan in onafhankelijke laboratoria en alles is veilig bevonden. Een medewerker van Swiss Sense zegt dat er sprake is van een vluchtige stof die verdampt zodra de de matras in Nederland aankomt. Toxicoloog Martin van den Berg beaamt dat. "Normaliter verdampt dichloorbenzeen bij een waarde van drie ppm. Bij enkele honderden ppm duurt kan dat dagen duren." Van den Berg zegt dat dichloorbenzeen moeilijker kan verdampen als matrassen in plastic zijn verpakt. Dat is met name voor IKEA, die veel van z'n matrassen opgerold in plastic levert, van belang.

Volgens de klantenservice van IKEA gaat het om matrassen die geproduceerd zijn in week 40. Bij matrassen die in week 38 en 41 geproduceerd zijn moet er naar worden gekeken. IKEA heeft er voor gekozen om geen statement op de website te zetten. "Omdat het heel erg meeviel is er waarschijnlijk voor gekozen om er niet iets over te zeggen op de website." IKEA wist op woensdag 28 oktober wel welke matrassen mogelijk een risico waren, maar wilde geen productnamen en -nummers vertellen. "Die zijn niet openbaar. Die kunnen wij wel inzien, maar die staan niet openbaar ergens."

IKEA wil niet reageren in uitzending

Dat is opmerkelijk te noemen en daarom heeft Radar IKEA uitgenodigd om te reageren in de uitzending. IKEA wil daar geen gebruik van maken en reageert schriftelijk als volgt:

IKEA is enkele weken geleden door toeleverancier BASF geïnformeerd over een verhoogd niveau van Dichloorbenzeen in een bepaalde partij van het door haar geproduceerde halffabrikaat voor matrasschuim. Na deze melding is IKEA direct een onderzoek gestart om vast te kunnen stellen welke IKEA matrassen dit halffabrikaat bevatten. Hieruit is gebleken dat het mogelijkerwijs om de volgende IKEA matrassen gaat: MYRBACKA en MATRAND (aangekocht tussen 25 september en 12 oktober 2017) en HÖVÅG, HYLLESTAD en HAFSLO (aangekocht tussen 2 oktober en 12 oktober 2017). Op 13 oktober j.l. hebben BASF, diverse meubelbrancheorganisaties en de Consumentenbond bevestigd dat de gemeten hoeveelheid Dichloorbenzeen in het bewuste halffabrikaat niet schadelijk is voor de gezondheid. Om met absolute zekerheid te kunnen stellen dat de betreffende IKEA matrassen ook voldoen aan onze eigen strikte veiligheids- en kwaliteitsnormen, voert IKEA momenteel nog een grootschalig onderzoek naar deze producten uit in verschillende markten, waaronder Nederland. Productveiligheid heeft altijd onze allerhoogste prioriteit. Klanten die in de genoemde periode één of meerdere van de genoemde IKEA matrassen hebben aangeschaft en hier nadere informatie over willen, kunnen contact opnemen met onze Klantenservice. Deze is telefonisch, via e-mail en via social media bereikbaar.

TÜV Rheinland geeft het 'LGA getest' certificaat uit en onderzoekt matrassen. Ook voert het op verzoek tests uit. Een woordvoerder van het onderzoeksinstituut geeft aan dat er diverse bedrijven opdracht hebben gegeven om matrassen te testen. Bij deze tests wordt er gekeken of er van een bepaalde stof een te hoge waarde aanwezig is of niet. TÜV Rheinland is verzocht door deze bedrijven om geen namen te noemen of om onderzoeksrapporten aan Radar beschikbaar te stellen.

Reactie NVWA

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit zegt dat het momenteel aan het onderzoeken is wat er aan de hand is. Er zijn door de NVWA nog geen matrassen getest op de aanwezigheid van te hoge waarden dichloorbenzeen. De autoriteit geeft aan wel meldingen van consumenten te hebben gekregen. "De Duitse autoriteiten zijn momenteel onderzoek aan het doen. Als er iets mis is ligt het voortouw bij de producent. We hebben niet de capaciteit en geld om bij elk signaal dat we binnenkrijgen er op af te gaan."

Wat kan je doen?

Heb je de afgelopen anderhalve maand een nieuw matras gekocht en maak je je zorgen? Meld je dan bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Des te meer meldingen de NVWA krijgt, des te eerder het zelf grondig onderzoek zal verrichten. "Je kan contact opnemen met je leverancier", zegt jurist Anneke van Kesteren van het Juridisch Loket. "Je kan niet zomaar je matras retourneren, omdat vooralsnog niet bewezen lijkt dat de matrassen schadelijk zijn." Van Kesteren vindt wel dat leveranciers open moeten zijn in hun communicatie en vindt dat IKEA dus gewoon die kenmerken moet geven als consumenten daar om vragen.

Reageren? Dat kan onder dit artikel op de website van Radar of plaats een reactie op de Facebookpagina van Radar. Dit artikel en meer consumentennieuws in je mailbox? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief van Radar.