Hoe voorkom je dat een nukkige 'Scrooge' in je familie hulp weigert?

Volgens Olde Rikkert zien we in het dagelijkse leven veel mensen die zich gedragen als Scrooge; "Dat heeft te maken met het gevoel van eenzaamheid en het moeilijk sociaal contact kunnen leggen", zegt hij uit. Olde Rikkert doet onderzoek naar eenzaamheidsgevoel onder ouderen, daaruit blijkt dat 1 op de 10 ouderen ernstige eenzaamheidsklachten heeft en moeilijk contact legt. Ook zijn er veel mensen die daar in iets minder heftige mate last van hebben van. Al met al best een grote groep dus.

'Nukkigheid is een signaal'

Maar waarom weigeren ouderen dan hulp, terwijl ze het juist goed kunnen gebruiken? Olde Rikkert legt uit dat het te maken heeft met een gevoel van onmogelijkheid om het op te lossen. "Mensen willen het zelf redden en hun kinderen niet tot last zijn. Zeker rond de Kerstdagen. Als je daar stress door ervaart, word je geïrriteerd. De nukkigheid die dan bij ze ontstaat is eigenlijk een teken van stress; 'ik moet eigenlijk geholpen worden maar daar kan ik de stap niet voor maken'. Zie het als een signaal!", zegt Olde Rikkert.

Bespreekbaar maken

Juist rond de feestdagen pieken de cijfers over incidenten en sterfte bij ouderen, dus alle hulp is juist dan erg welkom. "Er zijn rond Kerst meer valpartijen en heupfracturen die grote problemen geven. Dus hulp geven gaat wel ergens over. Je moet het met elkaar bespreekbaar maken. En de oudere moet vaak ook beseffen dat degene die helpt daar ook voldoening uit haalt", zegt Olde Rickert Want volgens de hoogleraar doen deze mensen dat door een verkeerde aanname; ze denken onterecht dat de mensen die klaarstaan om te helpen dat eigenlijk niet willen.

Wat te doen?

Hoe ga je hier dan het gesprek over aan zonder ruzie te krijgen? Olde Rikkert benadrukt nogmaals het belang van erover praten: "Ontwijk het niet voor de lieve vrede, want er rust een taboe op. Stel open vragen, zoals 'hoe kan ik helpen om de Kerst aangenamer te maken?' Dan laat je blijken er zelf ook voldoening uit te halen", zegt de hoogleraar. Door dat plezier als helper te laten zien, laat je de oudere wellicht ook inzien dat die hulp weigeren ook iets betekent voor jou. "Dat zie je ook bij Scrooge terug. Als er uiteindelijk wederzijds iets ontstaat, voel je de menselijkheid weer. En dan zie je; het een happy end kan worden."

Positiever denken

Want Scrooge accepteert uiteindelijk de hulp en wordt daardoor een positiever mens. Olde Rikkert: "Dat geldt ook voor ouderen die een oplossingsrichting ontdekken. Daar hebben ze baat bij, want sociaal contact is echt de belangrijkste drijfveer voor welzijn. En kan je Kerst met kinderen en kleinkinderen beleven, dan geeft dat de meeste energie."