NS-baas Wouter Koolmees in ziel geraakt door antisemitisme-verwijt VVD'ers

Lokale VVD-fracties in Den Haag, Leeuwarden, Alkmaar, Groningen en Enschede schreven begin oktober een open brief aan de NS. Zij vonden pro-Palestijnse demonstraties op stations op 7 oktober, een jaar na de bloedige terreuraanval op Israël, respectloos en onverdraagzaam. Bovendien zouden Joodse treinreizigers door de acties bang zijn naar het station te komen. "Laat zien dat de NS inmiddels een organisatie is die antisemitisme niet faciliteert", schreven de fracties aan de NS-top.

VVD-leider Dilan Yeşilgöz schaarde zich een paar dagen later in WNL Op Zondag achter de oproep. Toen ze werd geconfronteerd met het verwijt van antisemitisme, zei ze: "Dat is wel wat het is". Een dag later nam ze in Goedemorgen Nederland haar woorden alweer terug.

In de brief werd ook gerefereerd aan het oorlogsverleden van de NS, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog Joden vervoerden naar kamp Westerbork. "Er stond dat de NS inmiddels toch wel had geleerd van eerdere ervaringen", zegt Koolmees. "Dat zinnetje raakte mij in mijn ziel, en ook mijn collega's. Het deed heel veel pijn."

Koolmees benadrukt dat het centrale verwijt, dat de NS antisemitisme zou faciliteren, volgens hem volstrekt ongegrond is. "Het sloeg kant noch wal. Daar was ik boos over."

Geen demonstraties op stations

Als het aan Koolmees ligt, is er op stations geen plek voor demonstraties van welke aard dan ook. Maar meestal kan hij er niets tegen beginnen. "Wij moeten de veiligheid en openbare orde bewaken op het station. Maar de grondwet is heel duidelijk: mensen hebben het recht om te demonstreren."

"En vaak zijn de demonstraties niet in het stationsgebied, maar juist op het stationsplein of in de stationshal. Daar is sprake van gemengd eigendom. Daar is ProRail de baas, NS de baas, maar ook de gemeente. Dan valt het onder de wet openbare manifestaties en daar gaat de burgemeester over", legt hij uit. Volgens Koolmees zijn er "bijna geen" demonstraties geweest op de perrons.

Kort na de opmerking van Yeşilgöz had Koolmees contact met haar. "Ik heb met haar geappt. Een dag later heeft ze ook die uitspraak ingetrokken en gezegd dat ze het zo niet bedoeld had. Dat vond ik mooi. Daarmee is het wat mij betreft zand erover."

'Zonder monopolie wordt voortbestaan bedreigd'

Ondertussen vechten lokale vervoerders bij de rechter het besluit van het kabinet aan om de NS opnieuw het monopolie op het hoofdnet te geven. Als de NS die monopolie verliest, wordt de vervoerder in zijn voorbestaan bedreigd, waarschuwt Koolmees.

"Het Nederlandse stelsel is heel complex. We hebben vijfduizend treinen die dagelijks over ons spoor rijden. In de spits rijden vijftig treinen door de Schipholtunnel. Dat vergt heel veel coördinatie. Het opknippen van het netwerk zou heel onverstandig zijn", zegt de NS-baas. "De meerwaarde van ons netwerk, waar we internationaal om worden geroemd, zou je dan kapot maken."

Hij gaat verder: "Je hebt altijd het risico 'wij van WC Eend pleiten voor WC Eend', dat begrijp ik. Maar ook hoogleraren zeggen: Nederland, pas op uw zaak. De dikke lijnen met veel reizigers, waar winst wordt gemaakt, dienen als financiering van de dunne lijnen. Als je dat ecosysteem uit elkaar trekt, ben je als maatschappij slechter af.

De voormalig vicepremier (D66) is vandaag precies twee jaar in dienst van de NS. Hij gaat op voor een tweede termijn. "Ik vind het een prachtige baan en een heel mooi bedrijf, met allemaal mensen die trots zijn om voor de NS te werken. Daar ben ik er één van."