Deze Dag Toen: Hoe overtuig je het volk in één minuut?

NOS blikt terug op hun huwelijksjaren.

Op Oudejaarsavond 1962 ontmoet prinses Beatrix, Claus von Amsberg op een feestje in het Duitse Bad Driburg. Het klikt tussen hen en in de jaren die volgen ontmoeten ze elkaar enkele malen.

In mei 1965 duikt in het Britse tabloid Daily Express een foto op van Beatrix, hand-in-hand met een onbekende man. De Telegraaf publiceert de foto op de voorpagina. Een dag later wordt duidelijk wie de mysterieuze man is en schrijft onder meer De Volkskrant dat het stel elkaar al een half jaar kent.

Nederland moet wennen aan het idee dat de kroonprinses wil trouwen met Claus, een Duitser, die bovendien lid is geweest van de Hitlerjugend. Er volgen protestacties.

Onderzoek

Een commissie onder leiding van dr. Lou de Jong van het toenmalige Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie onderzoekt in opdracht van de regering het oorlogsverleden van Claus. Daaruit blijkt dat Claus heeft gediend in de Duitse Wehrmacht, van maart tot mei 1945 in Italië, maar er zijn hem geen oorlogsmisdaden te verwijten. Ook zijn lidmaatschap van de Hitlerjugend wordt als 'niet belastend' beoordeeld, omdat alle scholieren in die tijd automatisch lid waren van deze jeugdvereniging van de nazi's.

Door een unieke verlovingsaankondiging op 28 juni 1965 – een rechtstreeks interview waarvoor Claus een minuut Nederlands uit het hoofd leert – slagen Beatrix en Claus erin een groot deel van het Nederlandse volk te overtuigen van hun liefde.

Huwelijk

Op 10 maart 1966 wordt het huwelijk in Amsterdam voltrokken. Hoewel velen Claus al in hun hart hebben gesloten, wordt de rijtoer door de stad verstoord met een rookbom.

Tijdens hun huwelijk krijgen Beatrix en Claus drie kinderen: in 1967 wordt Willem-Alexander, de troonopvolger, geboren. In 1968 en 1969 volgen de prinsen Johan Friso en Constantijn. Terwijl Beatrix zich intensief voorbereidt op het koningschap, beleeft ze een gelukkige tijd met haar gezin op kasteel Drakensteyn.

Voor zijn huwelijk was Claus diplomaat, onder andere in de Dominicaanse Republiek en in Ivoorkust. Deze carrière kan hij als echtgenoot van de kroonprinses niet voortzetten.

Gevoelig

In 1970 wordt hij benoemd tot voorzitter van de Commissie voor Ontwikkelingsstrategie. Maar de functie blijkt toch politiek te gevoelig. Hij krijgt andere functies, zoals die van bijzonder adviseur van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Ondanks de beperkingen waarmee hij rekening moet houden, weet hij door diplomatiek optreden zijn visie op ontwikkelingssamenwerking over te brengen: landen in de Derde Wereld leren zichzelf te helpen.

Op 30 april 1980 verandert het leven van het gezin radicaal. Beatrix wordt koningin en Claus is prins-gemaal. Het leven van Claus zal voortaan voor een groot deel bestaan uit ceremoniële verplichtingen in binnen- en buitenland. Het gezin verhuist in 1981 naar paleis Huis ten Bosch in Den Haag.

Adviseur

Prins Claus is één van de belangrijkste adviseurs van Beatrix. Meer dan eens laat de koningin zich ontvallen dat ze zich haar werk als vorstin niet goed kan voorstellen zonder haar echtgenoot als steun en toeverlaat. Volgens ingewijden is de prins-gemaal ook de enige die de eigenzinnige Beatrix op belangrijke momenten kan corrigeren. Het echtpaar deelt daarnaast een grote belangstelling voor kunst en cultuur.

Beatrix heeft ook veel zorgen om haar man. Begin jaren '80 blijkt Claus te lijden aan depressies, waarvoor hij vanaf 1982 wordt behandeld in een Nederlandse en Zwitserse kliniek. Regelmatig moet hij bij officiële gebeurtenissen verstek laten gaan.

Beperkt

De Nederlandse regering realiseert zich dat de prins lijdt onder het gebrek aan echt inhoudelijk werk. In 1984 wordt hij benoemd tot inspecteur-generaal Ontwikkelingssamenwerking, een functie waarin hij veel landen moet bezoeken. Daarnaast krijgt hij nog een paar andere functies, waaronder het lidmaatschap van de stichting Biowetenschappen en Maatschappij. Desondanks blijft zijn slagkracht als lid van het Koninklijk Huis beperkt.

In 1991 wordt bij prins Claus de diagnose Parkinson gesteld. Enkele jaren later wordt hij behandeld aan prostaatkanker.

In 1996 stelt de regering ter gelegenheid van zijn 70ste verjaardag het prins Claus Fonds in. Jaarlijks wordt de Prins Claus Prijs uitgereikt aan personen of organisaties die de cultuur en ontwikkeling in Derde Wereldlanden stimuleren.

Humor

De laatste jaren van zijn leven is de prins veel ziek. Prins Claus overlijdt op 6 oktober 2002 in het Academisch Ziekenhuis in Amsterdam op 76-jarige leeftijd. De prins bezwijkt aan de gevolgen van de ziekte van Parkinson en een longontsteking.

Ten tijde van zijn overlijden is prins Claus het meest populaire lid van de Koninklijke familie. Zijn imago van kwetsbare, treurige figuur in de schaduw van Beatrix had hij in de laatste jaren weten bij te stellen, mede door een aantal spraakmakende, humorvolle optredens. Zo wierp hij tijdens een door hem gegeven lezing in 1998 zijn stropdas af als protest tegen het strakke keurslijf.

Ook zijn warme betrokkenheid bij Afrika, zijn humor en zijn openhartige interviews hebben bij velen de indruk achtergelaten van een bijzondere, integere man.