De nieuwe wetmatigheid van de kunst: de supersterreneconomie

Het is geen geheim meer: de klassenverdeling wordt groter. Rijk wordt rijker en arm wordt armer. Menig politici spreekt zo ook over het verdwijnen van de middenklasse. Ook de cultuursector is hier geen uitzondering op. Zo wordt het steeds moeilijker voor gemiddelde auteurs, muzikanten en andere artiesten om hun brood binnen hun vak te verdienen. Echter slepen de "Taylor Swift's" van de industrie grotere bakken met geld binnen dan ooit.

"Bestsellers"

Er zijn in Nederland nog zo'n vijftig schrijvers die, tijdelijk, kunnen leven op de uitgave van een nieuw boek. De bestsellers van nu zijn niet meer als de bestsellers van toen en de schrijver ontvangt zelfs slechts 8% van de opbrengst per verkocht boek. Dus waar gaat de rest van dat geld heen? Een boek kost immers niet €20 aan alleen papier. Marketing, de uitgeverij, de redacteur: stuk voor stuk bronnen die de uiteindelijke verdiensten van de auteur verkleinen.

Het "the winner takes it all"-principe is zo ook binnen literatuur van toepassing. Lezen wordt met name onder de jongere generatie immers minder populair. En wie zich dan toch eens aan een boek waagt zal zich snel aangetrokken voelen tot de grotere namen. Een Harry Potter of biografie van Obama klinkt immers toegankelijker en herkenbaar, waardoor de kleinere auteurs zelfs binnen hun al krimpende publiek nog meer lezers, en dus inkomsten, kwijt raken.

Gebrek aan concurrentie

Deze kwestie vertaalt zich natuurlijk perfect naar het bedrijfsleven. Er zijn tenslotte bedrijven zo enorm groot dat er van legitieme concurrentie geen sprake meer is. Maar waarom is dit dan toch wel nodig binnen een stabiele economie?

Volgens Amba Zeggen zorgt concurrentie niet alleen voor de consument van belang, maar ook voor de werknemers. Op het moment dat een bedrijf namelijk niet meer uit wordt gedaagd om beter te zijn zullen de inkomsten ervan ook in mindere mate terugvloeien naar de werknemers en in plaats hiervan terecht komen binnen een "potje" of bij aandeelhouders.

Zo ook dus geen verschil binnen de cultuursector. Op het moment dat al het geld binnen de industrie tenslotte bij een Beyoncé terecht komt, blijft er nog maar weinig over voor de studiomuzikant.

De jeugd

De supersterreneconomie heeft niet alleen impact op financieel, maar ook op mentaal vlak. Met name op die van de jeugd. Constant op sociale media overladen worden met supermodellen, wereldsterren en topatleten doet tenslotte iets met de jonge geest. Het speelt niet alleen met het zelfbeeld, maar ook met je ambities. Wanneer je alleen maar meekrijgt op welke exotische locatie de Kardashians nu weer zijn en hoe veel glamour en luxe deze zogenaamde "piek van de samenleving" om zich heen heeft, wordt een baan als docent of bakker ineens een stuk minder interessant.

Dit met als gevolg dat ook binnen de jeugd een toekomst in de middenklasse lijkt te verdwijnen. Er zijn volgens sociale media tenslotte maar twee opties: je maakt het, of je maakt het niet.

Wil je beter ingelicht zijn? Beluister dan hieronder de gehele uitzending van Goed Ingelichte Kring van 27 mei 2023. Met Margot Dijkgraaf, schrijver, literair criticus en internationaal literatuur ambassadeur, Amba Zeggen, riskmanager in de verzekeringswereld en Fatihya Abdi, PvdA raadslid in Amsterdam en beleidsmedewerker op het ministerie van economische zaken en klimaat. De man op afstand was Erik Hitters, directeur van het Erasmus Research Centre for Media, Communication and Culture en docent aan de Erasmus Universiteit.