Argos: 'Duitse inlichtingendienst gaf informatie over voorbereiding 9-11 niet door'

De Amerikaanse en Duitse inlichtingendiensten luisterden meer dan een kwart eeuw vriend en vijand af, zo onthulde Argos medio februari samen met de Washington Post, de Duitse televisiezender ZDF en de Zwitserse publieke omroep. Deze gigantische afluisteroperatie, 'Rubicon' geheten, wordt gedetailleerd beschreven in interne evaluatierapporten van de CIA en de BND.

Het is journalist Müller die deze documenten in handen kreeg. Hij is nu voor het ZDF bezig met een televisieserie over de geschiedenis van de BND. En bij zijn onderzoek stuitte hij opnieuw op geheime documenten.

Moord op Orlando Letelier

Daaruit wordt onder andere duidelijk dat is meegeluisterd tijdens voorbereidingen op de moord op Orlando Letelier, de oud-minister van Buitenlandse Zaken van Chili in de regering van socialistische president Salvador Allende. Na de coup door generaal Pinochet in 1973 vluchtte Letelier naar de Verenigde Staten, zoals meer linkse politici uit Zuid-Amerika in die tijd. Drie jaar later werd Letelier, samen met zijn assistente, met een autobom om het leven gebracht.

Een moordaanslag door een doodseskader die uit werd gevoerd in het kader van 'Operatie Condor', dat als doel had critici en tegenstanders van de militaire dictaturen in Latijns Amerika te elimineren, vertelt journalist Müller. 'Condor' was een gezamenlijke operatie van de geheime diensten van: Chili, Argentinië, Uruguay, Paraguay, Brazilië en Bolivia. "De geheime diensten hadden een speciaal communicatienetwerk opgezet: CondorTel. Uit een Amerikaans document blijkt dat voor CondorTel een beroemd versleutelingsapparaat werd gebruikt, de CX-52. Een apparaat dat geleverd werd door het Zwitserse bedrijf Crypto AG."

Crypto AG was, zo weten we nu, de grote troefkaart van de Amerikanen en de Duitsers. Deze grote producent van versleutelde communicatieapparatuur was In het diepste geheim overgenomen door de CIA en BND. In het CondorTel-netwerk waren stiekem achterdeurtjes ingebouwd, waardoor de Duitse en Amerikaanse afluisterdiensten de voorbereidingen op de moord konden volgen. Müller: "De Amerikanen wisten vooraf dat Orlando Letelier in de VS zou worden vermoord en ze hebben dit niet verhinderd." De VS voerde in die tijd een buitenlandbeleid dat sterk gericht was op het weren van socialistische invloeden.

'Informatie over 9-11 niet doorgegeven'

Ook over de aanslagen van 11 september 2001 in New York en Washington heeft Müller documenten in handen gekregen. Bevriende landen als Italië werden ook door de Duitse inlichtingendienst afgeluisterd, zo blijkt. "Dat was interessant vanwege de uitstekende contacten van Italië in de Arabische wereld", legt Müller uit. "De Italiaanse ambassades in verschillende Arabische landen verstuurden vaak buitengewoon interessante informatie naar het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Rome."

Ook de Italianen gebruiken daarvoor versleutelingsapparaten van Crypto AG. Eén van de berichten die de Duitsers onderscheppen en kraken bevat een waarschuwing voor wat op 11 september 2001 zou gaan gebeuren. Müller citeert: "Dat een groep van mannelijke Arabieren zich nu als leerlingen op een vliegschool in de VS zouden aanmelden. Landen en starten was niet zo belangrijk zijn, maar wel dat ze rechtuit konden vliegen. Geld speelde geen rol."

Tragisch genoeg is dit bericht wel onderschept en ontcijferd door de Duitsers, maar is de informatie vervolgens als niet als belangrijk genoeg beoordeeld om door te geven. Müller legt uit: "Een vertaalster die deze melding op haar bureau kreeg heeft het belang er niet van ingezien, heeft het bericht half vertaald, terzijde geschoven en is naar huis gegaan omdat het weekend begonnen was."

De rest is geschiedenis. Op 11 september 2001 boorden twee vliegtuigen zich in de Twin Towers in New York, een derde in het Pentagon in Washington. Een gebeurtenis die de wereld op zijn grondvesten deed trillen. Had dat allemaal voorkomen kunnen worden door de alertheid van één enkele vertaalster?

Onderzoeksjournalist Müller wijst erop dat ook de FBI fouten heeft gemaakt. Signalen dat er verdachte dingen aan de hand waren bij enkele vliegscholen zijn niet serieus genomen. Maar feit blijft dat belangrijke informatie door onachtzaamheid is blijven liggen. Müller: "De vertaalster wordt in een interne notitie als 'slaapmuts' betiteld. Maar heeft deze fout consequenties gehad? Voor zover we weten niet. Behalve dat mevrouw door vriendjespolitiek ook nog in de leiding van de BND terecht is gekomen, dus nog flink carrière heeft gemaakt."

Meer journalistiek speurwerk?

Argos is het onderzoeksjournalistieke programma van de VPRO en HUMAN. Je hoort Argos op zaterdag van 14.00 tot 15.00 uur op NPO Radio 1. Terugluisteren kan via je favoriete podcastapp of via de website van Argos. Volg Argos ook via Facebook en Twitter.