Veteranen Afghanistan: 'Ik zou zo weer gaan'

De missie in Afghanistan begon in 2001, na de aanslagen op 11 september. In het kielzog van de Verenigde Staten ging Nederland mee in een missie om Al Qaida en later de Taliban te verslaan. In de bijna 20 jaar dat Nederlandse soldaten er rondliepen werden er miljarden gespendeerd en kwamen 25 Nederlandse militairen om het leven. De Taliban is verre van verslagen, integendeel. Na aankondiging van de onvoorwaardelijke terugtrekking van de VS begonnen de Taliban een offensief waarbij tal van gebieden werden heroverd.

Zaadjes gepland

Toch is de missie niet voor niks geweest, denkt Van der Kraats, die in 2008 werd uitgezonden naar Afghanistan. "We hebben hopelijk links en rechts zaadjes gepland van hoe het is om te leven zonder de Taliban", zegt hij. Hij draaide drie uitzendingen bij Defensie en nam zich altijd voor dat als hij voor één iemand iets structureel kan bijdragen, dat de missie dan al geslaagd zou zijn. "Dat is bij alle drie gelukt", vertelt hij.

Kapitein b.d. Maartje van Spijker, in 2007 én 2010 uitgezonden, twijfelt of het nut heeft gehad. "Het is zo fragiel daar. Je vraagt je af: wat blijft er achter? Dat is een vraag die me bij tijd en wijle wel bezighoudt, ook toen ik daar was." Maar niets doen was geen optie, vindt ze: "Dan sluit je je ogen voor heel veel leed. Als je een kleine bijdrage kunt leveren aan de opbouw van een land, is het wat mij betreft de moeite waard."

Ook majoor buiten dienst Niels Roelen heeft zijn bedenkingen. "Ik vrees dat het geen duurzame bijdrage is geweest" zegt hij onomwonden, al was niets doen ook geen optie. "Ik vergelijk het soms met een dokter die operaties doet. Ook als een operatie niet slaagt, had hij nut, want hij heeft ervan geleerd voor de volgende keer."

Oud-staatssecretaris van Defensie Jack de Vries vindt dat de missie te vroeg geëindigd is. Hij deelt ook de vrees dat de bijdrage nu niet duurzaam zal blijken te zijn. Achteraf gezien waren de doelen die Nederland en haar partners zich stelden te hoogdravend, denkt De Vries: "We hebben te hoge doelen gehad: we wilden daar democratie hebben maar we hebben onderschat hoe het daar werkte met bijvoorbeeld de stammencultuur."

Weer terug?

Mocht Nederland toch weer besluiten naar Afghanistan te gaan, zouden alle drie de veteranen zo opnieuw gaan. Dennis van der Kraats twijfelt geen seconde: "Het is sowieso het kameraadschap, je ziet dat je iets aan het doen bent op het wereldtoneel", aldus de wachtmeester buiten dienst.

Ook Maartje van Spijker kan gebeld worden door Defensie: "Je bent zo met een team ergens mee bezig waar je iets voor iemand kan betekenen. Toen ik Defensie verliet, miste ik het gevoel dat ik deel was van een groter geheel." Van Spijker verloor vier collega’s tijdens haar uitzetting, maar dat houdt haar niet tegen.

De missie is niet volbracht, constateren de millitairen. Toch is de beslissing om te blijven of terug te trekken, uiteindelijk een politieke. "Niets is zo ingewikkeld als wereldpolitiek", zegt Van Spijker, "maar diep in haar hart vind ik dat Nederland nog 20 jaar door zou moeten."