300 persoonlijke brieven van beulen kamp Amersfoort openbaar
- Nieuws
- 300 persoonlijke brieven van beulen kamp Amersfoort openbaar
‘Je begrijpt hoe fijn of dat ik het zal vinden om jou en onze lieve jongen weer voor mij te zien. De stilte van de dag wordt nu verbroken door de radio die hier op de gang staat te spelen.’ Je zou het niet meteen denken, maar dit is een fragment uit een brief geschreven door een beul van concentratiekamp Amersfoort, Willem van der Neut.
Dagboekjes en brieven van oud-gevangenen van concentratiekampen worden wel vaker openbaar. Maar nu heeft het NIOD (Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies) bijna 300 brieven ontvangen die zijn geschreven door twee beruchte bewakers van Kamp Amersfoort.
Liefdesrelatie
De brieven van de beulen Willem van der Neut en Joseph Kotälla zijn gericht aan de administratief medewerkster van het kamp Erika Lüschen. Zij had een liefdesrelatie met Van der Neut. Historicus René Pottkamp, archivaris van het NIOD, vertelt in De Ochtend op NPO Radio 1 over de bijzondere brieven, die zijn geschonken door de nazaten van Erika Lüschen. "We krijgen een aantal schenkingen in de week, dus in eerste instantie leek het nog niet heel bijzonder, maar toen we de naam van Van der Neut zagen gingen alle alarmbellen af," vertelt Pottkamp.
Beruchte bewaker
Willem van der Neut was een SS'er die in 1941 met het Nederlandse SS-onderdeel naar Rusland ging om te vechten. Omdat twee van zijn broers daar sneuvelden mocht hij terug naar Nederland. Hij kwam in Kamp Amersfoort terecht en was daar een wrede en beruchte bewaker. Hij maakte ook onderdeel uit van het vuurpeloton.
Kort na de oorlog werd hij opgepakt en ter dood veroordeeld. Die straf werd later omgezet in levenslang. Vanuit de gevangenis schreef hij de brieven aan zijn geliefde in een periode van 1946 tot 1952. Op Tweede Kerstdag 1952 ontsnapte hij tijdens een filmvoorstelling in de gevangenis uit Breda samen met een aantal andere gevangenen. Na die ontsnapping heeft hij nooit meer contact gehad met zijn geliefde Erika en het kind dat ze samen hadden.
Eenzaamheid
Opvallend is dat in de brieven niks terug is te lezen van de verschrikkingen die Van der Neut aanrichtte in de Tweede Wereldoorlog. Pottkamp: "Als je even zijn achtergrond vergeet en leest wat er staat, dan zie je gewoon een man die alleen in een cel zit en zijn zoontje en geliefde mist. De eenzaamheid druipt er vanaf."
De andere briefschrijver, Joseph Kotälla, had geen liefdesrelatie met Lüschen dus de toon van zijn brieven is duidelijk anders. Kotälla is in zijn brieven volgens Pottkamp vooral bezig met zijn eigen zaak. "Hij is ervan overtuigd dat het goed gaat komen en dat iedereen die tegen hem getuigd heeft een enorme leugenaar is."
De bijna 300 brieven zijn voor iedereen te bezichtigen in de studiezaal van het NIOD in Amsterdam.
Gerelateerd
