Wat betekent het als vluchteling aan te komen in een nieuw land?

Volwassenen lachen niet

Veel ex-vluchtelingen zullen zich herkennen in dat meisje, zoals journalist en podcastmaker Mina Etemad ook doet. Zij kwam op 21 september 1993 op zesjarige leeftijd aan in Nederland. Maar als ze terugdenkt aan die gebeurtenis, weet ze niet of ze blij moet zijn of verdrietig, omdat ze ook veel achterliet in Iran.

Die dag is tot nu toe ongemerkt voorbijgegaan, maar dit jaar dacht Mina: wat als ze stil zou staan bij deze dag, zoals ze bij jubilea of sterfdagen doet? Wat als ze een ritueel bedenkt, speciaal voor deze dag? Verzacht dat het gemis naar haar geboorteland, vraagt ze zich af in de audiodocumentaire Volwassenen lachen niet in de podcast DOCS.

Een intergenerationeel trauma

In de zoektocht naar antwoorden ontvouwt zich een verhaal over intergenerationeel trauma. Mina komt er langzaamaan achter dat ze behalve haar eigen heimwee ook de pijn van haar ouders meedraagt. Niet alleen hebben die de islamitische revolutie en de Iran-Irak-oorlog meegemaakt, maar, zo vertelt Mina's vader Fardad: "Toen we in Nederland waren moesten we hard werken om onszelf te bewijzen. We moesten een plek voor onszelf in deze maatschappij creëren. Of krijgen. Of overwinnen. Hoe je dat ook wil noemen."

De taal leren, de cultuur begrijpen en je wegwijs maken in een nieuw land vergden veel van het jonge gezin. Die eerste moeizame jaren lieten hun sporen na; een mistig blauwe somberte overheerste in het huishouden. Mina’s zus Banafsheh: "Ik weet nog één moment, we waren toen al zo’n twee jaar in Nederland. Mama was aan het telefoneren met een vriendin en moest plots hardop lachen. Dat viel me heel erg op; ze had dat al zo lang niet gedaan."

Vieren en herdenken

Hoe verwerk je wat je ouders hebben meegemaakt? Hoe draag je de cultuur uit je land van origine bij je? Mina bedenkt een ritueel voor 21 september, waarbij ze haar eigen draai geeft aan een tijdens Iraans nieuwjaar gangbare traditie. Ze nodigt haar ouders en zus uit om die dag samen te vieren wat ze in Nederland hebben opgebouwd en te herdenken wat er achterbleef in Iran.