Krijgt Plasterk de handen op elkaar?

Dat verkenner Ronald Plasterk voor een moeilijkere taak staat dan hij vooraf in zijn column in De Telegraaf aangaf, blijkt wel uit het feit dat hij al in de verkennende fase 'in koppeltjes' verder wil praten. "En dat is een unicum", zegt Alexander van Kessel, senior onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen en gespecialiseerd in kabinetsformaties, in WNL Haagse Lobby op NPO Radio 1.

Plasterk stelde maandagochtend als eerste aan PVV-leider Wilders voor de komende dagen in duo’s door te praten. Later in de middag stuurde de verkenner al de eerste uitnodigingen rond: eerst Wilders en BBB-leider Caroline van der Plas en daarna Wilders en Dilan Yesilgöz van de VVD. Woensdag mag Omtzigt langskomen en met Wilders in gesprek. "De volgorde van de gesprekken lijkt me logisch. BBB is al binnen en als Yesilgöz toch toehapt, dan wordt het gesprek woensdag met Omtzigt al heel anders", zegt Van Kessel. "Plasterk zal deze gespreksvariant nodig hebben om tot resultaten te komen."

Met name bij de partij van Pieter Omtzigt lijkt er veel koudwatervrees te zijn. Vorige week gaf de voorman van NSC nog in een brief aan Plasterk aan dat hij het 'niet helder' vindt wat Wilders bedoelt met zijn opmerking in de verkiezingscampagne dat bijvoorbeeld zijn islamstandpunten, die indruisen tegen de grondwet, voor een paar jaar 'in de ijskast' gaan. Hij benadrukte nog eens dat hij niet in een kabinet met de PVV gaat zitten als zij nog altijd niet-rechtsstatelijke standpunten innemen, zoals een koranverbod en sluiting van moskeeën.

Daarop slaat tafelgast René Cuperus, medeoprichter van de Nieuwe Denktank voor het Politieke Midden en co-auteur van De Atlas van Afhaakt Nederland, aan. "Heel veel mensen die al lang waren afgehaakt, zijn weer naar de stembus gegaan." Wijzend op de ongrondwettelijke standpunten van de PVV: "We hebben onvoldoende duidelijk gemaakt aan de kiezer dat de PVV een 'no go' is. In Duitsland zou deze partij verboden zijn. Wat je nu dus ziet gebeuren is een clash tussen rechtstaat en democratie."

Cuperus wil daarnaast benadrukken dat de gesprekken in de huidige fase van de formatie nog helemaal niet over de inhoud gaan. "Dat komt pas veel later. Volgende week moet er een rapport van Plasterk op tafel liggen waarin staat wie bereid is met wie om tafel te gaan." Mariken van der Velden, specialist in politieke communicatie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, is het daar niet mee eens. "Als partijen toch zeggen met de PVV te willen praten, dan stralen de ongrondwettelijke standpunten van de PVV ook op die partijen af. Dus inhoud speelt nu al wel degelijk een rol."