Al in de jaren 90 wilde oud-minister van Landbouw Jozias van Aartsen varkensrechten fors terugbrengen: ‘Mijn beleid ging direct het raam uit’

“Aan het eind van de vorige eeuw had ik het plan om varkensrechten met 25 procent terug te brengen, zonder dat boeren daar compensatie voor kregen.” Dat zegt VVD-prominent en toenmalig minister van Landbouw, Jozias van Aartsen, in WNL Haagse Lobby. “Dat was volstrekt tegen de opinie van de intensieve veehouderij.”

Van Aartsen was van 1994 tot 1998 minister van Landbouw in kabinet-Kok. Zijn directe opvolger Hayo Apotheker (D66) is daarna begonnen met het “verzachten van de maatregelen”, geeft Van Aartsen aan. “In wezen ging het beleid zoals ik dat had voorgenomen het raam uit.”

D66 is thans een groot voorstander van een forse inkrimping van de veestapel. Dat kun je, met het oog op het beleid van Apotheker, ironisch noemen, zegt Van Aartsen. De oud-minister is echter ook zelfkritisch: “Ik had de klus zelf moeten afmaken en dus niet weg moeten gaan van het departement.” Hij nam tenslotte ook deel aan het tweede kabinet-Kok, maar ditmaal als minister van Buitenlandse Zaken.

Volgens Frank Westerman, schrijver van het boek, moeten we echter ook niet vergeten hoe boeren hun beroep beleven. Als iets autonooms waar niemand aan kan komen, zegt hij. “De ironie is dat de boer helemaal is ingekapseld in een web van maatregelen, inspecties en regels.” En: “Sleep je de boer van zijn erf, dan komen er oerkrachten los.”

Een van de grote fouten van de afgelopen jaren is volgens Van Aartsen het afschaffen van het ministerie van Landbouw en Natuurbeheer. “Dat departement bestond vaak uit boerenzonen en -dochters, die in Wageningen hadden gestudeerd. Ook hadden we een landinrichtingsdienst bij Landbouw, terwijl we nu via de zijweg van de provincies het probleem proberen op te lossen.

“In wezen is dus de aandacht op Rijksniveau weggezakt.” Of zoals bemiddelaar Johan Remkes het verwoordde, zegt Van Aartsen, ‘we hebben het te lang op zijn beloop gelaten.”