Krijgt slavernij genoeg aandacht in het onderwijs?

In de aanloop naar Keti Koti bespreekt Vroeg! een week lang de geschiedenis, het heden en de doorwerkingen van het slavernijverleden. Op welke manier besteedt het onderwijs eigenlijk aandacht aan dit gedeelte uit de Nederlandse geschiedenis? En is dat voldoende? Stephan Komduur praat erover met Joandi Hartendorp, promovenda aan de Universiteit voor Humanistiek, waar ze vergelijkend onderzoek doet naar holocaust- en slavernij onderwijs. 

Op papier hoeven de Nederlandse geschiedenisdocenten weinig aandacht te besteden aan het Nederlandse koloniale- slavernijverleden. Veel handvatten krijgen geschiedenisdocenten dan ook niet. Het Nederlandse geschiedonderwijs kent 10 tijdvakken,waarvan iedere tijdvak geduid wordt door kenmerkende aspecten.Maar in het gedeelte waar de focus ligt op het slavernijverleden komt het woord 'slavernij' niet eens voor.

Volgens Hartendorp leert de lezer van het hoofdstuk over de Europese overheersing, de handel en uiteindelijk over de afschaffing van de slavernij. “Het thema slavernij zou door het hele gedeelte verweven moeten zijn, maar het is geen deel van de verplichte materie”, aldus de onderzoeker. “Dat is wel bijzonder, vind ik.” Wel krijgen docenten de ruimte om zelf aandacht te besteden aan de Nederlandse slavernijgeschiedenis, maar als studenten er bij de eindexamens niet op getest worden, wordt deze materie mogelijk niet geprioriteerd.

Veelal wordt er in de lessen gefocust op slavernij in de Verenigde Staten, terwijl het onderwijs zich volgens Hartendorp juist zou moeten richten op de intergenerationele dehumanisering die eeuwenlang plaatsvond in de Nederlandse koloniën. Juist omdat deze racistische structuren nog doorwerken tot de dag van vandaag. “Als je in de lessen over de Nederlandse slavernij heenstapt en het projecteert op Amerika kan je de stap naar het heden niet maken”, zegt Hartendorp.

Verder is het volgens de onderzoeker belangrijk dat het Nederlands onderwijs meer focust op het verzet vanuit tot slaaf gemaakten zelf. Het emancipatie aspect moet meer naar voren komen. “We kijken naar afschaffing hier, maar niet naar welke emancipatiebewegingen er waren die afschaffing af dwongen,” vertelt Hartendorp.