Proefpersonen voor de Shoah

De Februaristaking van 1941 staat gebeiteld in onze geschiedenis. Terecht, het was een uitzondelijk protest: een reactie op de razzia's waarbij 400 Nederlands Joodse mannen in Amsterdam werden opgepakt. Wat er met deze mannen gebeurde hing in de mist van een verloren verleden, in tegenstelling tot wat er met de Februaristakers gebeurde. Tot nu toe.


Deze week verscheen namelijk De razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam, een boek over hun wedervaren. Dat was, zo blijkt, veel verschrikkelijker dan ooit gedacht. Niet alleen kwamen talloze mannen om in het vernietigingskamp Mauthausen, ook werden bijna 150 mannen vergast als proefpersonen. Dat gebeurde in kasteel Hartheim als onderdeel van een experiment dat ‘de ultieme leerschool was voor wat later de Shoah is gaan heten’.  


Historica Wally de Lang ging het lot na van deze 389 Joodse mannen, en is te gast.