Dementerenden krijgen vaker geheime slaapmiddelen bij euthanasie

Mag een arts euthanasie bij een demente, wilsonbekwame, patiënt vergemakkelijken door heimelijk een slaapmiddel toe te dienen? De Regionale Toetsingscommissie Euthanasie (RTE) oordeelt van niet. Toch komt het vaker voor.

Het Openbaar Ministerie is gisteren een strafrechtelijk onderzoek gestart naar een verpleeghuisarts die in het voorjaar van 2016 het leven beëindigde van een 74-jarige ernstig demente vrouw. De patiënt kreeg zonder haar medeweten een slaapmiddel in haar koffie. Op die manier zou ze zich later niet verzetten tegen de aanleg van het infuus en het inbrengen van de dodelijke stof, was de gedachte.
De vrouw werd weer wakker toen de arts dodelijke middelen toediende. Op dat moment leek de patiënt zich te verzetten. Familieleden hielpen om haar vast te houden, waarna de arts verder ging met de procedure.
Specialist ouderengeneeskunde Bert Keizer staat achter de strafrechtelijke procedure, zegt hij in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen. "Het overschrijdt een grens om iemand zonder zijn medeweten in slaap te brengen en daarmee zijn wil uit te schakelen", zegt hij. De procedure kan dienen als een soort proefproces.
AppelmoesHoewel het de eerste keer is sinds de invoering van de euthanasiewet in 2002 dat er een strafrechtelijk onderzoek loopt naar een arts, is ze niet de enige arts die op deze manier te werk is gegaan. In 2011 kreeg een 64-jarige alzheimerpatiënt twee sterke slaaptabletten, verstopt tussen haar dagelijkse pillen. Een paar jaar later gebeurde hetzelfde. Een 65-jarige man kreeg een dosis slaapmiddel in zijn appelmoes.
Opmerkelijk genoeg hebben de eerdere gevallen niet tot een strafrechtelijk onderzoek geleid. "Bij die gevallen is de toetsingscommissie niet op eerlijke wijze voorgelicht", vertelt Keizer. "Deze arts heeft eerlijk verteld wat er is gebeurd."

Keizer denkt niet dat de arts daadwerkelijk zal worden vervolgd. Toch is het onderzoek volgens hem belangrijk omdat het duidelijkheid kan scheppen over de bewegingsruimte van artsen bij euthanasie op dementerende of wilsonbekwame mensen. "Nu is euthanasie bij dit soort patiënten arbitrair. De ene dokter durft het wel en de ander niet. Naar aanleiding van wat deze arts heeft gedaan, kunnen we er juridisch huiswerk van maken: wat willen we en hoe ver kunnen we gaan?"

KADER:

De Regionale Toetsingscommissie Euthanasie (RTE) keurt niet alleen het gebruik van een slaapmiddel af, maar oordeelt ook dat de demente vrouw wilsonbekwaam was. Ze had eerder wel een euthanasieverklaring ondertekend, maar volgens het OM was die tegenstrijdig en had de arts op basis daarvan niet tot euthanasie mogen overgaan.