Het NPO Radio 1 Non-fictieboek van de Maand september

Het is de laatste vrijdag van september, dus het is tijd om bekend te maken welk boek de titel NPO Radio 1 Non-Fictie Boek van de Maand krijgt. Vorige maand was de eer aan "Rouw" van Donald Niedekker. Maar wie wint deze keer de maandtitel en wordt daarmee ook direct genomineerd voor de publieksprijs 'het NPO Radio 1 Non-fictieboek van het Jaar'?

Dat is geworden....

Het verhaal van mijn schaarste
Marieke Groen

Er is geen ontkomen aan. Waakzaam zijn we, we zetten ons schrap om het boek van Marieke Groen goed te kunnen lezen. Een beklemmend gevoel bekruipt ons, maar we kunnen het werk van Groen niet meer naast ons neerleggen. We stappen in een schaduwleven, in het donker van de armoede, verscholen achter een netwerk aan binnendoorweggetjes, trucjes om het leven te slim af te zijn. Marieke Groen openbaart de verborgen waarheid van armoede, hoogstpersoonlijk maar met genoeg afstand om de lezer er helemaal bij te betrekken. Onbekommerd genieten, daar heb je nog altijd eten voor nodig, een bed en een niet lekkend dak. Voorwaarden die we in gedachten met gemak kunnen wegstrepen maar om de beperking van het gemis ervan te ervaren, moeten we het voelen. Niet kunnen uitademen, altijd alert moeten zijn, geregeerd door de angst voor wat komen gaat. Je leven verandert definitief wanneer de schaarste bezit van je neemt. 

Armoede tast ieder facet van het leven aan en laat zelfs het lichaam niet onberoerd. Als een kleine parasiet neemt armoede alles in haar bezit. Hapje voor hapje, de schaarste slokt alle leefruimte op. De armoede ontneemt Groen haar waardigheid, maar het is de maatschappij die tekortschiet, de samenleving die armoedig blijkt. Het ongeluk van haar gebrek voelt voor de lezer als een eigen gemis. Voor even is het ook ons verdriet, het verdriet om een leven dat niet volwaardig geleefd kon worden. Lange tijd galmde het levensverhaal van Groen in eenzaamheid, het gapende gat van haar schaarste werd een vast onderdeel van haar wezen. Al schrijvend, verdrijft ze de schaamte en het schuldgevoel die haar leven hebben bepaald. De trots die altijd afwezig was, krijgt in dit boek de kans om te groeien. Haar woorden doen haar leven genezen en de littekens die overblijven, dienen als bewijs van haar overwinning. De triomf van de schrijver is een geschenk voor de lezer, want zelden lazen we zo’n eerlijke beschrijving van wat armoede werkelijk behelst. Het verhaal van Marieke Groen zal niet in leegte verloren gaan. Het werk is een warme deken voor iedereen die ooit de kou van eenzaamheid door armoede heeft gekend.

Groots en Onbekommerd
Nico Keuning

“Je moet leren zien, oog hebben voor het individuele kunstwerk, de eigenheid van de kunstenaar”, Nico Keuning blijft deze uitspraak van Belcampo meer dan trouw bij het schrijven van de biografie over deze markante schrijver. Keuning verleidt de lezer door met zorg en uiterste doortastendheid het leven van Belcampo, of Herman Pieter Schönfeld Wichers binnen te stappen. In Rijssen beginnen we onze reis, het jutestadje, het stadje met de mesthopen. Want zo gaat dat met een leven, je wordt gedragen door je omgeving, door het geluid, de geur, de mensen. Alleen iemand die deze omgeving op de juiste manier weet te plaatsen, zou zich aan een biografie mogen wagen. Keuning is er een meester in. Hij weet het grillige karakter van de schrijver te vangen, hij prikt met finesse door de façade heen en presenteert ogenschijnlijk moeiteloos de waaier aan rollen die de schrijver bekleedt. We ontmoeten Belcampo, de schrijver, de tekenaar, de studentenarts, de reiziger, de dromer en de man, die voor zijn kinderen meer een oom was dan een vader. We kunnen ons heerlijk verwonderen over de bijzondere dynamiek tussen Herman en Hermans, die andere grote schrijver.

Het pseudoniem Belcampo begint in onze gedachten aan betekenis te winnen. We verdwijnen even in zijn realistische stijl vol fantasie en diepe menselijkheid. Belcampo is niet langer een naam uit het verleden, maar een kunstenaar. Na het lezen van deze biografie zou het ons niets verbazen als Belcampo of Herman heel stiekem nog leeft en liftend zich een weg schrijft door onze tijd. “Het enige dat wij absoluut zeker weten is dat wij hier op aarde een tijd moeten doorbrengen. Welnu, die tijd moeten we zo goed mogelijk zien te besteden”, en door Nico Keuning weten we, dat deed Belcampo met verve.

Recensies door Emma Louise Diest, boekenredacteur.