Yoga voor kankerpatienten

Meditatie, yoga, Tai Chi en andere zogeheten mind-body interventies kunnen moleculaire reacties in het lichaam veroorzaken die tegenovergesteld zijn aan die van stress. Mede-onderzoeker Inti Brazil legt uit hoe dat precies zit.

Door Annemieke Bosschaart

Uitleg onderzoek

De psychologische voordelen van mind-body interventies zijn al langer bekend. Als je bijvoorbeeld aan yoga doet, ervaren mensen minder stress. Welke biologische mechanismen ten grondslag lagen aan deze psychologische voordelen en wat voor effect die hadden op het lichaam waren nog onbekend. Daarom werkte de Radboud Universiteit in Nijmegen samen met de Coventry University in Engeland. De onderzoekers keken naar de invloed van mind-body interventies op de expressie van bepaalde genen die te maken hebben met stress. Het onderzoek is een verzameling van achttien bestaande onderzoeken over een periode van elf jaar. 

De voorzichtige resultaten laten zien dat mind-body interventies naast ontspanning zorgen voor een positief effect op het immuunsysteem. Hiermee is dit de eerste studie die de lichamelijke en geestelijke effecten van yoga en meditatie laat zien. 

Conclusie

Bij stress maakt je lichaam het molecuul ‘nuclear factor kappa B’ (Nf-kB) en eiwitten, genaamd ‘cytokines,’ aan. Cytokines veroorzaken ontstekingen op celniveau. “Vanuit de evolutie gezien is dat heel handig. De stressreactie zorgt ervoor dat het immuunsysteem extra hard gaat werken”, legt Inti uit.

Inti vertelt hoe de veranderende maatschappij effect heeft op deze stressreactie. “Door hoe de maatschappij tegenwoordig in elkaar zit, zijn mensen standaard gestrest. Het stressmechanisme staat dus altijd aan. Hierdoor activeer je onnodig ontstekingsreacties.”

Op korte termijn zorgt de ontstekingsreactie voor de versterking van het immuunsysteem, maar op lange termijn zijn de effecten niet zo positief. Het vergroot de kans op kanker en psychische problemen.

Door het beoefenen van mind-body interventies, zoals yoga, vindt er juist het tegenovergestelde effect van stress plaats. Het verlaagt de productie van stofjes die ontstekingen veroorzaken. Hierdoor verminder je het risico op ontsteking-gerelateerde aandoeningen. 

Niet voor iedereen te werken

Er zijn dus aanwijzingen dat het immuunsysteem beter gaat werken door mind-body interventies, maar volgens Inti moeten we voorzichtig zijn met de conclusies. “We zien tegenwoordig dat er ontzettend veel animo bestaat voor yoga, maar we moeten ook kritisch kijken naar het feit dat yoga niet voor iedereen een voordelig effect hoeft te hebben.”

Uit het onderzoek is namelijk ook gebleken dat voor sommige mensen yoga geen effect heeft of dat mensen zich er juist slechter door gaan voelen. Waardoor dat precies komt, zijn de onderzoekers nog mee bezig.

Kanttekeningen

Ook zijn er nog andere kanttekeningen te plaatsen bij het onderzoek. “Het onderzoek op dit gebied is erg beperkt. De studies die er gedaan zijn, hebben allerlei gebreken. In verschillende studies had bijvoorbeeld een betere controlegroep gehanteerd moeten worden.”

Daarnaast weten de onderzoekers nog niet of andere activiteiten, zoals sport of bepaalde soort voeding, dezelfde moleculaire effecten teweeg zouden kunnen brengen. Volgens Inti moeten we daarom ook oppassen met claims die gemaakt worden. Deze zijn wetenschappelijk gezien soms nog niet voldoende onderbouwd.

Toekomst

Het onderzoek dat er is, is dus nog niet uitgebreid genoeg. Inti is van mening dat er in de toekomst meer onderzoek naar de biologische effecten van yoga op het lichaam gedaan moet worden. “Het is zeker een pad dat we moeten gaan bewandelen. Als we beter begrijpen wat voor effect mind-body interventies op ons lichaam hebben, kunnen we dit beter gebruiken als interventie voor patiënten.”