Schaamte verergert armoede

Eric Rugebregt moest leven van vijftien euro per week. Hij schaamde zich. "Ik ging met knikkende knieën naar de sociale dienst. Je voelt je zo klein als je je hand moet ophouden."

Maar liefst één op de zeven Nederlanders schaamt zich voor zijn of haar financiën. En dat is een probleem, want juist door die schaamte wordt de armoede groter. Mensen geven bijvoorbeeld geld uit aan statusverhogende spullen. Dat blijkt uit het promotie-onderzoek van Arnoud Plantinga aan de Universiteit van Tilburg.

Eric Rugebregt had zijn hele leven gewerkt, maar belandde op zijn zestigste in de WW. Na drie jaar volgde de bijstand. "Je probeert jezelf én je status te handhaven. Je wilt je leven voortzetten zoals je gewend was. Maar eigenlijk kan dat niet meer. Daar heb je de inkomsten niet meer voor. Dat is een harde dobber."

Plantinga onderzocht de rol van schaamte in armoede. "Schaamte is een sterke emotie. Het gaat vaak samen met specifiek gedrag dat armoede in stand kan houden, waardoor een vicieuze cirkel van armoede ontstaan. Mensen die zich schamen geven bijvoorbeeld meer geld uit aan statusverhogende producten. Dus tóch een nieuwe telefoon maar geen eten op tafel."

Eric kon gelukkig streng zijn voor zichzelf. "Daardoor ben ik uiteindelijk niet in de schulden gekomen. Maar hij erkent dat dat lastig is. "Mijn spaargeld ging er snel doorheen omdat ik aan mijn oude gewoontes vasthield, terwijl dat niet meer kon. Gelukkig zag ik dat op tijd in."