Documentairemaker wil meer erkenning voor verzetsheldin ‘tante Truus’

“She saved our lives. It was the ultimate bravery,” vertelt één van de hoogbejaarde mensen die Pamela Sturhoofd interviewt voor haar documentaire. Een documentaire over Truus Wijsmuller, de vrouw die vlak voor het begin van de Tweede Wereldoorlog duizenden Joodse kinderen het leven redde. Een vrouw die Sturhoofd inspireert: “Truus heeft laten zien dat je wel degelijk in je eentje een groot verschil kan maken.”
Voor haar documentaire traceerde Sturhoofd veertien kinderen van toen en haalt met hen herinneringen op aan ‘Tante Truus’. De ‘kinderen’ die Sturhoofd spreekt zijn meer dan bereid hun herinneringen te delen. Veelal zijn ze enthousiast, blij dat ze op deze manier nog hun dankbaarheid aan Truus kunnen betuigen. Alle veertien zaten ze op het laatste transport van IJmuiden naar Engeland, de dag voordat Nederland capituleerde in mei 1940. Veel wanhopigen probeerden op die boot te komen, maar de meesten slaagden daar niet in. Truus kreeg het voor elkaar om in totaal 74 kinderen uit het Burgerweeshuis in Amsterdam aan boord te krijgen.
AfscheidZe heeft inmiddels zes van de veertien  geïnterviewd. “Soms zijn die gesprekken pijnlijk,” vertelt de documentairemaker. “Zo is er één die het ontzettend moeilijk vond om over het vertrek van de boot te praten, vanwege al die mensen die nog op de kade stonden.” Die mensen konden niet mee. “Dat deed me heel veel.” Een ander gesprek dat veel indruk op Sturhoofd maakte is wanneer een vrouw herinneringen van toen ophaalt. “Ze vertelde me dat ze alleen nog kon vertellen van het moment voor het transport, en weer vanaf Engeland. Alles daartussen was één groot zwart gat, een totale black-out.” De vrouw vertelt haar over het afscheid van haar familie. “Laat me niet alleen, we blijven altijd samen, laat me niet alleen!” riep het zusje naar haar broer tijdens dat afscheid. Maar haar broer mocht niet mee. Hij werd, net als zijn ouders, uiteindelijk vermoord in de oorlog.
Niet opgevenHoewel ze qua omvang van haar daden thuishoort in het rijtje van de wereldberoemde Oskar Schindler en Raoul Wallenberg, is Truus Wijsmuller een relatief onbekende naam. Er zijn wat straten naar haar vernoemd en ze heeft een borstbeeld in een woonwijk in Amsterdam-Zuid, maar volgens Sturhoofd hoort de naam van Truus thuis in de geschiedenisboeken. “Wat deze vrouw gedaan heeft, is zo bijzonder.” Het verbaast Sturhoofd dan ook erg dat Truus Wijsmuller nooit de bekendheid van andere grote verzetshelden heeft verworven. 
Met haar documentaire wil ze ervoor zorgen dat Truus eindelijk de erkenning krijgt die ze zo hard verdient. Ze heeft er recht op, vindt Sturhoofd. Veel mensen denken dat ze niks kunnen betekenen, nooit in hun eentje een verschil kunnen maken. Maar Truus Weismuller bewijst het tegendeel. “Dankzij haar denk ik nu wel eens: niet opgeven. Dat zou Truus ook niet doen,” vertelt de documentairemaker. 
CadeauHet maken van de documentaire is een race tegen de klok. Het overgrote deel van de ‘kinderen’ die Truus redde is inmiddels overleden of dement. Degene die Sturhoofd spreekt zijn rond de 90. Aanvankelijk dacht ze dat er nog maar één of twee in leven zouden zijn. Tot ze een lijst met zestien namen onder ogen kreeg. “Alsof iemand van boven zei: hier heb je een cadeau.” 
Om alle veertien ‘kinderen’ nog te kunnen interviewen, blijft tijd een grote vijand. “We zijn in Israël geweest, in Zwitserland. En we moeten nog naar New York en Canada.” Maar daarvoor is geld hard nodig. Een financiële bijdrage doen kan via de site (https://www.truus-children.com/donate/).
In EenVandaag vertelt Pamela Sturhoofd over het maken van haar documentaire en de grote daden van Truus Wijsmuller.