Eerder Gehoord: Pretoriusplein wordt Steve Bikoplein

Het Rotterdamse kunstencentrum Witte de With gaat een naamswijziging doorvoeren. De naam van de beroemde maar ook beruchte zeevaarder past niet meer bij een publieke instelling die niemand buiten wil sluiten. Dat deed ons denken aan de naamswijziging van het Pretoriusplein in Amsterdam. Dat werd in 1978 omgedoopt tot Steve Bikoplein.

Fulco van Aurich vertelt tegen Radio EenVandaag over de naamswijziging in Amsterdam. Hij was destijds woordvoerder van de anti-apartheidsbeweging in Nederland en heeft samen met zijn vrouw gestreden voor de naamswijziging.

Pretorius

In 1978 werd het Pretoriusplein omgedoopt in het Steve Bikoplein. Dat gebeurde na een buurtactie. Bewoners van de Transvaalbuurt in Amsterdam wilden niet meer geconfronteerd worden met de naam van een generaal die tijdens de Boerenoorlog in Zuid-Afrika veldslagen had geleid tegen inheemse stammen.

In de Zuid-Afrikaanse geschiendenis zijn er meerdere mannen met de achternaam Pretorius die een belangrijke rol hebben gespeeld. Zo was er een minister met deze naam in het kabinet voordat de apartheid werd ingevoerd, een minister die hetzelfde gedachtengoed aanhing als de latere vaders van de apartheid.

En er was generaal Pretorius, verbonden aan de Voortrekkers, de groep blanke boeren van Nederlandse afkomst. Hij heeft de veldslag geleid tegen Zulu's, waarbij zo'n 3000 Zulu-strijders zijn omgekomen. Deze veldslag was zo bloedig dat hij De slag bij de Bloedrivier is gaan heten. De rivier waar de slag plaatsvond kleurde namelijk rood van het Bloed.

Generaal Pretorius is dus de held van de Voortrekkers en een belangrijk figuur in de geschiedenis van de blanke Zuid-Afrikanen. Voor de zwarte bevolking van het land is hij niet echt een held te noemen.

Steve Biko

De buurtbewoners wilden juist dat de helden van de strijd tegen Apartheid werden geëerd en niet de helden van de onderdrukkers. In 1978 kwam het na protest en acties uit de Transvaalbuurt dus tot een naamswijziging.

Steve Biko was een onafhankelijke activist in Zuid-Afrika, hij was dus niet verbonden aan het ANC, en werd door de apartheidsregering en werd verbannen en onder huisarest geplaatst. Hij is in 1977 gearresteerd en tijdens zijn arrest zo zwaar mishandeld dat hij overleed.

Het verhaal van Steve Biko is later verfilmd in de film Cry Freedom.