Stad en platteland; een tweeluik over verschillend Nederland

Er gaapt een kloof tussen stad en platteland. Niet alleen in sociaal-economische zin, maar ook politiek. Dat zegt prof. dr. ir. Bettina Bock. In het eerste deel van dit tweeluik staat het platteland centraal, volgende week verhuist dr Kelder en Co naar de stad.

Bock, bijzonder hoogleraar bevolkingsdaling en leefbaarheid in Noord-Nederland aan de Rijksuniversiteit Groningen en hoogleraar Inclusieve Plattelandsontwikkeling aan Wageningen University, heeft het overigens liever over periferie. "Platteland heb je overal, ook in de Randstad. Denk bijvoorbeeld aan het Groene Hart. Maar de problemen en contrasten heb je meer in de gebieden daarbuiten. Zoals Oost-Groningen, Zuid-Limburg en de Achterhoek’.

"Steeds meer hoogopgeleide jongeren in de perifere gebieden trekken naar de Randstad of zelfs naar het buitenland. De mobiliteit onder jongeren is nog nooit zo groot geweest. En dat heeft consequenties, zowel voor stad als platteland. De verschillen worden steeds groter", aldus dr. Bock.

Voorzieningen

De huizen in de stad zijn duurder, de voorzieningen op het platteland een stuk lager. Bock pleit voor een stevige investering in voorzieningen buiten de Randstad. "Denk daarbij aan scholen, ziekenhuizen en kenniscentra. Het is ontzettend belangrijk dit op een leefbaar peil te houden. De Randstad kan het niet alleen, we hebben elkaar nodig. Denk bijvoorbeeld aan de energietransitie. Daar is het platteland erg belangrijk voor", zegt Bock. Dan gaat het om ruimte om windmolens te plaatsen.

Politiek

Naast de sociaal-economische verschillen ziet Bock ook een omvangrijke politieke kloof ontstaan. "De grachtengordel-partijen doen het slecht in de regio. Je ziet aan de randen van Nederland een enorme opkomst van populistische partijen. De onvrede daar is groot, ze voelen zich niet gerepresenteerd door de politiek in Den Haag. Gevestigde partijen veronachtzamen het belang van de regio. Terwijl daar alles bij elkaar opgeteld heel veel kiezers wonen."

Buitenland

De kloof is overigens niet alleen een Nederlands verschijnsel. Ook in het buitenland trekken slimme jongeren massaal naar de stad. Volgens hoogleraar Bock zijn de problemen daar erger: "de afstanden zijn namelijk veel groter. De periferie in Nederland is eigenlijk een lachertje. In Frankrijk of het oosten van Duitsland lopen omvangrijke gebieden pas echt leeg. En ook daar zie je het verschijnsel dat die onvrede zich politiek vertaalt. In Groot-Brittannië is de roep om een Brexit op het platteland groter. En de gele hesjes-beweging in Frankrijk is ook niet grootstedelijk’. 

Bock denkt dat de oplossing om deze kloven te dichten te vinden is door landen als totaal te benaderen, en niet een specifieke Randstadbenadering te kiezen. "Er gaat veel geld naar de ontwikkeling van de Randstad. Maar vergeet daarbij de omliggende gebieden niet. Denk aan een investering zoals Google die doet in Groningen. Dan gaat het niet alleen om de export van gas, maar om een kenniscentrum waar de regio echt iets aan heeft."