Onzichtbaar vliegen voor 83,7 miljoen

Eind deze maand rolt in Texas de Nederlandse Joint Strike Fighter van de band. Het dossier JSF kenmerkt zich door duurt lang en kost veel. Maar dan heb je ook wel wat. Onzichtbaar vliegen bijvoorbeeld. 

"Het is niet zoals bij de onzichtbare auto van James Bond, maar door de technologie, (een speciale coating aan de buitenkant, red.) ben je wel nauwelijks zichtbaar op de radar", zegt dr. Dieuwertje Kuijpers, defensiespecialist en onderzoeksjournalist bij Follow The Money. "Het toestel heet de F35 en kan meerdere dingen tegelijkertijd", licht Kuijpers toe. "Luchtgevechten, gronddoelen raken, militairen op de grond ondersteunen, maar met name ook inlichtingen verzamelen. En daarom is het ook zo interessant voor Nederland."

Duurt lang, kost veel

We hebben lang op de JSF moeten wachten. Meer dan twintig jaar geleden, in 1997 om precies te zijn, is de order geplaatst bij producent Lockheed Martin. De JSF kostte toen een fractie van het bedrag dat nu op de rekening staat. "Omdat die F35 zo veel moest kunnen, is het in de ontwikkelingsfase ook heel lastig gebleken om het er allemaal in te proppen."

"Aanvankelijk werden de kosten in 1996 geschat op 60 miljoen gulden, dat is omgerekend zo’n 25 miljoen euro per toestel", zegt Dieuwertje Kuijpers. "Uiteindelijk betalen we nu voor een toestel 83,8 miljoen euro." Daardoor komen er ook veel minder F35's naar Nederland dan was gepland. Er komen er nu 37 naar Nederland, terwijl we er eigenlijk zo'n 70 nodig hebben. 

Dat het zo duur uitvalt is volgens Kuijpers te wijten aan slechte planning zoals die is bedacht door het Pentagon (waar het Amerikaanse ministerie van Defensie is gehuisvest, red.). Die planning was gebaseerd op concurrency, een proces waarbij je tijdens het testen van bepaalde technologie al begint met bouwen. Je weet dan dus nog niet precies wat er allemaal nodig is, maar hebt wel al geld aan moeten trekken voor de bouw van de vliegtuigen. "Je neemt dan een heel groot risico", zegt Dieuwertje Kuijpers. "Dat gedeelte is echt een gigantische miscalculatie geweest, dat is ook toegegeven door de Amerikanen."  Want hoe meer je wilt dat het toestel kan, hoe meer je moet ontwikkelen en hoe meer kosten er dus bijkomen, die je niet hebt voorzien toen je begon met bouwen.