Personeelstekort? De vrouw moet aan de bak

Als vrouwen meer uren gaan werken, zouden de personeelstekorten in de zorg en het onderwijs snel zijn opgelost. "Er valt zeker winst te behalen, als is het niet een simpel sommetje", zegt professor Janneke Plantenga, hoogleraar economie aan de Universiteit Utrecht in dr Kelder en Co.

"Verdwijnen al die tekorten in de zorg en het onderwijs als vrouwen fulltime gaan werken?", wil Sander Schimmelpenninck weten. "Zo simpel ligt het ook weer niet, het is geen simpel sommetje, maar er valt zeker winst te behalen, er wordt in Nederland relatief weinig gewerkt, er wordt heel veel in deeltijd gewerkt, ook in vergelijking met andere landen."

Eigenlijk hebben we nooit een volledige arbeidsparticipatie van vrouwen gekend. Vrouwen maakten in Nederland een late entree op de arbeidsmarkt, zeker in vergelijking met andere landen."Wij waren altijd al rijk", zegt professor Plantenga, "we konden het ons veroorloven. Andere landen hadden meer een klassensamenleving, daar gold meer de burgelijke moraal van de thuisblijvende vrouw in de hogere klassen, maar niet voor de arbeiders."

"Terwijl in Nederland meer in zuilen is opgebouwd en die burgelijke moraal ook in arbeidersgezinnen opgang deed. Wij hebben een heel homogeen model: mannen werken, vrouwen zijn actief in het huishouden."

Verwend

"We zijn in zekere zin dus verwend, het kan in Nederland, omdat we het kunnen betalen" zegt Sander Schimmelpenninck.

"Zeker", antwoordt professor Plantenga, de relatieve welvaart heeft een belangrijke rol gespeeld. Maar als je dat doortrekt dan zie je dat die late entree in de jaren tachtig ontwikkelt. Dan willen die beter opgeleide vrouwen ook toegang tot de arbeidsmarkt, maar dat is in een tijd van grote werkloosheid."

"Dat deeltijdsmodel wordt dan gezien als een soort win-win situatie met voordelen voor iedereen. Voor werknemers, want vrouwen hebben een snellere toegang tot de arbeidsmarkt. Werkgevers kunnen vraag en aanbod beter afstemmen."

Deeltijdwerk is op die manier echt een systeem geworden in Nederland. Wij kennen dus een traditie die andere landen niet kennen. Dat verklaart ook de grote verschillen met bijvoorbeeld Zweden en Frankrijk.

Professor Plantenga ziet de oplossing van dit verschil in arbeidstijden in het experimenteren van organisaties. Als je de grote zorginstellingen de doelstelling zou geven om samen met hun medewerkers te kijken hoe het verschil in arbeidstijden overbrugt kan worden, komt er misschien van onderop een verandering. Dwingende maatregelen zijn volgens professor Plantenga zelden een oplossing.