Stikstofhysterie is prima: het dwingt tot echte keuzes

We zijn in de ban van de stikstofhysterie: er mag niet meer gebouwd worden en, als D66 zijn zin krijgt, moet de veestapel worden gehalveerd. Professor Jan Willem Erisman ziet ook voordelen aan de harde grens van de rechter. "Het dwingt tot het maken van echte keuzes", zegt hij in dr Kelder en Co. "Dat hebben we veel te lang niet gedaan, we dachten: ach dat lossen we later wel op."

Heel het land is in rep en roer over dit mysterieuze stofje: N2. Dr Kelder wil eerst eens weten wat nou eigenlijk het probleem met die stikstof is. "Alle vormen van stikstof zijn goed", zegt professor Erisman, bijzonder hoogleraar integrale stikstofstudies aan de Vrije Universiteit.

"Maar je moet van die reactieve stikstof niet te veel hebben. Die stikstof is in feite een hele nuttige stof voor de natuur. En in een natuurlijke situatie is deze stof schaars."

De natuur probeert die schaarse stikstof zo goed mogelijk te gebruiken. Bij dat systeem spelen heel veel verschillende planten en dieren een rol. Het is dus een stof die heel goed is voor de biodiversiteit, zolang hij schaars blijft.

"De basis van de soortenrijkdom in de natuur is eigenlijk een gebrek aan die reactieve stikstof. Als je de aanwezigheid van die reactieve stikstof gaat verhogen krijg je in feite allerlei effecten die maken dat die biodiversiteit verdwijnt. Bepaalde planten gaan bijvoorbeeld overwoekeren en verdrukken andere soorten", zegt Erisman.

Vogeltjes met broze pootjes

"De bloemetjes gaan eraan, de brandnetels rukken op. Het drukt de verfijning in de biodiversiteit dus weg", concludeert dr Kelder. "Ja, en de bodem verzuurt, daardoor spoelen heel veel nuttige voedingsstoffen, zoals kalk, uit de bodem weg", vult de professor aan.

"We vinden tegenwoordig vogeltjes waar de pootjes van afbreken omdat ze niet voldoende kalk in hun gestel hebben, omdat het kennelijk niet meer in hun dieet zit. Dat is natuurlijk wel treurig. Hoe kan het zijn dat het zo’n enorme bom is in Nederland?"

"Wij hebben beleid verzonnen waarbij we een balans aanbrachten tussen economische groei en natuurbescherming", zegt Erisman. Die combinatie blijkt in de praktijk dus niet mogelijk. "De rechter heeft ook gezegd: dit beschermt de natuur onvoldoende en die economische groei gaat ten koste van de natuur."

"Deze stikstofpaniek is het resultaat van keuzes die we eerder hebben gemaakt. Of eigenlijk niet hebben gemaakt: wij willen én de natuur beschermen én steeds meer economische groei. Er is wel voor gewaarschuwd voor deze realiteit, maar iedereen heeft gedacht: Ah dat lossen we wel weer op, we compenseren wel eens wat hier en daar. Maar de uitspraak van de rechter is zo strikt, dat polderen werkt dus niet. En dat is ook wel goed: nu lopen we tegen een muur aan en moeten we harde actie ondernemen."