Afscheid van een zeldzaam ***jaar

Voor we het jaar 2020 ctrl-alt-deleten, blikt dr Kelder en Co terug. Van torentjestoespraak tot torentjestoespraak. Geheel in huisstijl: niet met virologen, maar met een gedragsdeskundige, een econoom en een filosoof. 

Het begon allemaal in maart toen onze premier het volk sommeerde om geen handen meer te schudden, maar stante pede de fout inging door RIVM-baas Jaap van Dissel een ferme handdruk te geven. "Menselijk", noemt gedragswetenschapper dr. Reint Jan Renes die fout. Het toont volgens hem aan dat datgene wat je wil, niet altijd lukt.    

Toch zie je dat Nederlanders elkaar nu massaal een elleboogje geven. Het verbaasde Renes. "Wanneer een autoriteit erkent dat er een affectieve dreiging is, dat we dan massaal ons gedrag kunnen veranderen. Wie had dat ooit gedacht?"

Dat wil niet zeggen dat er geen verzet tegen maatregelen is geweest. Onbewust verzet (Ferd Grapperhaus op zijn bruiloft) of juist actieve ongehoorzaamheid (Free the people onder leiding van Famke Louise). Professor dr. Bas Jacobs vindt dat het laatste voorbeeld aantoont dat het in Nederland eigenlijk niet mogelijk is om van mening te verschillen over bepaalde fundamentele onderwerpen. "De mensen die zich niet met de verstikkende consensus eens zijn, plaatsen zich buiten de orde."

Renes is het oneens met Jacobs. Volgens hem zijn mensen met verschillende opvattingen juist veel met elkaar in gesprek zijn geweest. Er hadden wat hem betreft wel wat meer vragen gesteld mogen worden, in plaats van het verspreiden van meningen aan de talkshowtafel.   

Uiteindelijk is de boodschap van Jacobs en de andere hooggeleerde, filosoof dr. Marli Huijer, dat je best kritisch kan zijn op het beleid en de gevaren koers, zonder dat je in het rijtje van complotdenkers wordt geschaard. We zitten immers in december en de regels zijn strenger dan ooit. 

Bij Huijer sloeg de speech van premier Mark Rutte, afgelopen maandag, dan ook in als een bom. "Mensen kunnen zich op geen enkele manier meer organiseren. Ik hoor verhalen van vakbonden dat mensen in hun eentje tegenover de werkgever zitten en ontslagen worden."