De strijd om het medicijn

Juist nu het merendeel van de Nederlanders aangeeft klaar te zijn met nieuws over Covid-19, nodigt dr Kelder corona-kopstuk Marc Bonten uit. Hij is de coördinator van het geneesmiddelenonderzoek voor Covid-19 in het UMC Utrecht. Het aantal patiënten (lees: proefpersonen) neemt steeds verder af, dus internationale samenwerking hard nodig. Maar hoe doe je dat in de harde wereld van de wetenschap waar geld, ego en prestige hoogtij vieren?

Veel van het onderzoek dat van start ging sinds het virus in maart losbarstte, is volgens Bonten tijd- en geldverspilling gebleken. "Dat heeft mij echt enorm verbaasd. Heel veel opportunisme, geneesmiddelen die nog op een plank lagen en ineens ook onderzocht moeten worden want daar zou weleens een effect kunnen zijn", zegt Bonten. "Iedereen heeft de beste intenties, maar door allerlei kleine studies te starten, daar is de patiënt niet mee gediend."

Het probleem is een gebrek aan coördinatie. Ieder voor zich, daar kwam het in Nederland op neer. Volgens Bonten kan Nederland wat dat betreft een voorbeeld nemen aan Engeland. "Daar is de overheid de baas van de ziekenhuizen. Daar is van bovenaf geordonneerd dat alle centra mee moesten doen." Tot nu toe levert een brede, Engelse studie de enige antwoorden waar we iets aan hebben. Deze studie leverde als eerste solide bewijs dat hydroxychloroquine geen effect had op het beloop van covid-19, maar dat dexamethason leidde tot een sterftereductie van 20 procent.

Dat het ieder-voor-zich-principe problematisch is, wordt steeds duidelijker omdat het aantal patiënten terugloopt. Doordat er in Nederland steeds minder mensen met Covid-19 geïnfecteerd zijn, zijn er minder proefpersonen om behandelmethoden en medicijnen op te testen. Bonten: "om vragen te kunnen beantwoorden over of behandelingen aanslaan, heb je heel veel patiënten nodig. Dus je zult echt samen moeten werken."

Hoe groter de schaal waarop je samenwerkt, hoe beter. "Dat er ooit een pandemie zou komen hadden we zeker wel verwacht. We hadden ook wel verwacht dat het met een luchtweginfectie en een virus zou zijn." Dus niet geheel toevallig begonnen Bonten en collega’s zo’n zes jaar geleden aan het opzetten van een internationaal onderzoeksnetwerk. "Om een onderzoeksstructuur neer te zetten die ten tijde van een pandemie meteen geactiveerd kan worden richting die pandemie."

Bonten heeft het over REMAP-CAP: "een zogenoemde adaptieve platformstudie. Hierdoor kunnen meerdere aspecten van een behandeling tegelijkertijd bestudeerd worden, met de mogelijkheid om interventies aan te passen aan nieuwe wetenschappelijke vragen", zo schrijft hij in een bijdrage voor het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde." 

Mogelijk is het momentum om een super effectief medicijn te vinden voorbij, concludeert Bonten in die bijdrage. Maar een internationaal onderzoeksnetwerk waar men van elkaar leert, waar wordt samengewerkt en waar sneller conclusies kunnen worden getrokken, dat is met het oog op mogelijke volgende uitbraken (van welk virus dan ook) een welkome aanwinst voor de wetenschap en onze gezondheid.