AIVD-baas: Voorkom Chinezen in vitale onderdelen 5G-netwerk

"Het is voor Nederland buitengewoon onwenselijk als wij afhankelijk zouden zijn van hard- en software van bedrijven uit landen die een offensief cyberprogramma hebben, gericht tegen Nederlandse belangen. Lees: Rusland en China." Dat zegt Dick Schoof, directeur-generaal van de AIVD, in het radioprogramma 1op1.

De dienst heeft op eigen initiatief eerst het kabinet van een advies voorzien. Schoof zegt daarmee niet "dat consumenten geen Huawei-telefoon kunnen aanschaffen", maar benadrukt: "Als je het hebt over de hardcore van het 5G-netwerk, moet je je heel goed afvragen of je de Chinezen daar wel wil. Wees met maatwerk heel zorgvuldig waar je ze wel en niet wil hebben."

KPN zou op het punt staan om apparatuur van het Chinese telecombedrijf Huawei toe te staan voor de aanleg van zijn 5G-netwerk, schreef RTL Z eind vorige maand op basis van anonieme bronnen. De Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra waarschuwt om dat vooral niet te doen vanwege de spionagerisico’s.

‘Landen brutaler en agressiever’

De AIVD schrijft in het openbare jaarverslag dat de dreiging ‘diverser’ is geworden. Schoof: "Het werk wordt ingewikkelder, maar de dienst is capabel genoeg om ermee om te gaan. Landen worden steeds agressiever en brutaler, ook naar Nederland toe." Het gaat dan voornamelijk om China, Rusland en Iran, staat in het rapport.

"We maken weleens het onderscheid dat Rusland bijzonder is geïnteresseerd in de vitale infrastructuur, om dat in tijden van spanning te kunnen raken. En China is nog steeds heel erg geïnteresseerd in alles wat met economie te maken heeft. Bedrijfsgeheimen weghalen, die in China tot ontwikkeling brengen, waarmee ze direct het economische verdienmodel van Nederland aantasten", zegt Schoof in een extra lang interview op NPO Radio 1 tegen presentator Sven Kockelmann.

‘Extremisme bedient zich van beïnvloeding’

Oud-minister van Binnenlandse Zaken Johan Remkes, die de afgelopen twee jaar onderzoek deed naar het functioneren van het parlementaire stelsel, zei in 1op1 half december 2018: "Ook van binnenuit zijn er aanwijzingen voor antidemocratische en anti-rechtsstatelijke krachten in ons politieke systeem." Minister Ollongren haastte zich niet veel later om te zeggen ‘dat er in ons parlementaire stelsel niets aan de hand is.’

Schoof: "Remkes kan het hebben over enkele individuen, die lid zijn van een politieke partij, en op onze radar staan. Als dat zo is, en wij signaleren dat, dan laten wij dat weten aan de desbetreffende partijen."

De AIVD ziet veel gebeuren op het extremistisch vlak. Zelfs de duiding van links-of rechts-extremisme is volgens Schoof niet helemaal meer valide. “Je ziet een rare samenloop van antifascisme, anti-immigratie en anti-noem-het-maar-op. Die wereld bedient zich in toenemende mate van intimidatie, bedreiging en beïnvloeding. Daarom kunnen we niet uitsluiten dat individuen, en dan heb ik het niet over politieke partijen, wij doen geen onderzoek naar politieke partijen, die bewegen zich binnen ons democratisch bestel, maar in die extremistische groeperingen kunnen individuen in zo’n partij terecht komen.”

IS-terugkeerders ‘in potentie een gevaar’

Hoewel Islamitische Staat geen grondgebied meer bezit, blijft de terrorismedreiging onverminderd groot. "Terugkeerders zijn in potentie een gevaar voor de samenleving. Tegen elke Syriëganger loopt een Europees arrestatiebevel", benadrukt Schoof. Op dit moment zitten er veertig IS’ers in kampen of detentie, zijn er 90 uitreizigers overleden, maar "een flinke groep loopt nog rond", zegt Schoof.

"Over een aantal terugkeerders maken we ons grote zorgen. Ze vormen allemaal een risico, maar er zijn er een aantal bij die een beduidend groter risico vormen, omdat ze meededen aan de gewapende strijd. Voor een deel weten we wie dat zijn", zegt Schoof, om hoeveel mensen het precies gaat wil hij niet zeggen. "Er zitten gevaarlijke mensen tussen, de informatie die we hierover hebben delen we met het Openbaar Ministerie."

‘Geen’ signaal over andere scholen dan Haga Lyceum

De AIVD en NCTV waarschuwden burgemeester Halsema begin maart dat docenten van het Islamitische Cornelius Haga Lyceum, een deel van hun lessen zouden wijden aan de ‘salafistische geloofsleer’, en banden hadden met een terreurgroep. Is het Haga Lyceum de enige school waar dit speelt, of zijn er andere instellingen? Schoof: "We hebben een signaal afgegeven over het Cornelius Haga, en niet bij andere scholen. Als er andere scholen zijn zullen we de signalen afgeven."

‘Politie heeft goed werk verricht in Utrecht’ 

Tegen Gökman T., de man die in een tram in Utrecht vier onschuldige burgers doodschoot, loopt nu een strafrechtelijk onderzoek. "De informatie die we hebben over datgene wat zich in Utrecht heeft afgespeeld, komt bij het Openbaar Ministerie terecht", zegt Schoof. Het feit dat interventieteams van de politie vrij snel bij twee panden waren, wijst er volgens Schoof op dat de ‘politie goed werk heeft verricht’, hij wil niet zeggen of die informatie bij de diensten vandaan kwam.