Archeologische vondst: ‘Sleutel tot succes van Gouden Eeuw’

Archeologen hebben boven de Waddeneilanden een Nederlands scheepswrak gevonden uit de 16e eeuw, volgeladen met koperen platen. Een unicum, want het koopvaardijschip stond aan de wieg van de latere successen van de VOC. De lading vormde het begin van het moderne betalingsverkeer van die tijd.

“Er is nog nooit zo’n oud handelsschip gevonden in de Noordzee”, stelt Martijn Manders, maritiem archeoloog bij de Rijksdienst Cultureel Erfgoed, vanuit Amersfoort in 1op1. Het wrak komt uit de 16e eeuw en toont volgens Manders de overgang naar verschillende scheepsbouwmethodes aan, waar Nederland zo groot mee is geworden in de VOC-tijd.

Manders noemt de vondst ‘de sleutel tot het succes van de Gouden Eeuw’, en ‘de missing link van de Nederlandse scheepsbouw.’ “Dit is een voorbeeld van een schip waardoor we zo ongelooflijk goed zijn geworden in de handel een eeuw later. Bouwtekeningen waren er niet, scheepsbouwers wisten uit traditie hoe ze een boot moesten bouwen.”

‘Lading koper wieg betalingsverkeer’

Arie Pappot, koperdeskundige bij het Rijksmuseum, kreeg vervolgens de koperen platen onder ogen. “Ik zag merktekens van de familie Fugger, een zeer vermogende familie uit Zuid-Duitsland met een handelsmonopolie op koper. Zij waren de bankiers van de Hamburgers en de grote koningen.”

De lading is volgens Pappot heel bijzonder, omdat uit de koperen platen munten werden geslagen. “Er was een grote behoefte aan kleingeld, want met een zilveren munt kon je toen geen brood kopen.”

“Het is alsof je over 500 jaar een van de eerste pinpassen vindt. Dit is een kleine revolutie op het gebied van betalingsverkeer, nog nooit eerder gevonden of gezien”, zegt Pappot.

‘Schip gevonden tijdens berging containers’

Het schip is bij toeval gevonden toen bergers containers aan het ruimen waren, die tijdens nieuwjaarsnacht over boord sloegen tijdens een storm. Seger van den Brenk was eind februari aan het bergen en kreeg opeens bijzondere wrakstukken in zijn handen: “Ineens kwamen er koperen platen en eikenhouten balken naar boven. Toen is meteen met bergen gestopt en is de vondst gemeld bij de overheid.”

Duikers gaan deze zomer boven de Waddeneilanden zoeken naar overige resten van het scheepswrak.  De kustwacht en de rijksdienst Waterstaat houden de locatie van de maritieme ‘missing link’ goed in de gaten gehouden. Op de kleintjes hoeft niet te worden gelet, want minister Ingrid van Engelshoven heeft budget beschikbaar gesteld.