Massagraf gevonden in Vianen, maar uit welke tijd?'

“We zijn begin 2020 begonnen met het begeleiden van de werkzaamheden aldaar bij de Blauwpoort. Daar is dit uit voort gekomen. We vonden een stukje bot in het talud tussen de twee grachten”, vertelt Veenstra in Met Het Oog Op Morgen. “Zo is het gekomen en zijn we verder gaan graven.”

Archeologen lopen wel vaker mee bij grote werkzaamheden als zoals bij de Blauwbrug in Vianen. “Maar we hadden totaal niet verwacht te stuiten op deze vondst. We hadden van alles verwacht, zoals bijvoorbeeld een oude stadsgracht of wat oude funderingen, maar dit was echt een totale verassing.”

De botten zijn broos, maar goed bewaard gebleven

De botten zijn overigens goed bewaard gebleven volgens Veenstra. “Ze hebben in behoorlijk zwaar klei gelegen, waardoor de beenderen goed geconserveerd zijn. Ze zijn wel heel broos, want ze zijn dus van een bepaalde ouderdom. Toch zijn de botten relatief goed bewaard gebleven. Het gaat voornamelijk om jonge mannen, dan hebben we het over tieners en jongvolwassenen. Een aantal vertoont sporen van geweld.”

De skeletten lagen in vier verschillende lagen op elkaar gestapeld. Het aantal gevonden skeletten zou daarom dus ook nog flink kunnen toenemen. “Het is wel moeilijk om de exacte datering vast te stellen. De lichamen zijn allemaal keurig netjes in kisten gelegd, dus er is wel enige aandacht geweest bij het begraven van deze mannen. Er ligt helemaal niks omheen verder, daardoor is het heel moeilijk te zeggen wanneer de mensen begraven zijn”, sluit Veenstra af.

Historicus Sander Wassing is ook ontzettend enthousiast over de vondst. Volgens hem wordt er gedacht aan slachtoffers van een mogelijke veldslag, hoewel dat met een slag om de arm kan worden beweerd. “Een slag die genoemd wordt is de Stichtse Oorlog, dat waren verschillende conflicten tussen 1481 en 1483, daarbij weten we dat er een grootschalige aanval is geweest op Vianen waarbij vele honderden mannen tegen elkaar streden”, begint Wassing als hij speculeert over wat er mogelijk gebeurd kan zijn.

Archeologen en historici moeten met elkaar om tafel

“Er is ook een heel ander scenario denkbaar, waarbij kan worden gedacht aan de zomer van 1567. Een flinke tijd later. Toen had de grote geus Van Brederode getrouwen in de stad achtergelaten om de stad te verdedigen tegen de oprukkende Spaanse soldaten in de Tachtigjarige Oorlog. Maar er zijn ook wel bronnen die bevestigen dat er ook in die tijd een strijd is geweest toentertijd.”

Die bronnen bevestigen overigens ook de leeftijd van de mannen die in de graven liggen. “Men vocht toen met wat men maar voor handen kon krijgen. Van een georganiseerd leger was toen helemaal geen sprake. Men vocht toen met pieken, hellebaarden en een enkeling had soms een musket. De datering zal echter echt wel een tijd gaan duren. Met een koolstoftechniek kan je bepalen in welke periode de mensen geleefd hebben.”

Met zo’n koolstoftechniek hoopt Wassing dat er meer duidelijkheid komt over de periode waarin de heren gevochten zouden hebben. De beide scenario’s liggen qua periode namelijk een flink stuk uit elkaar. Wassing vindt het juist vanwege de omvang wel een bijzondere vondst. “Het is zonder meer een bijzondere vondst. Een woordvoerder van de gemeente zei het ook al, om iets uit deze periode van deze omvang te vinden is echt uniek. De archeologen die daar werken vinden dit ook om te smullen. Dit maak je maar één keer in je leven mee.”

Het onderzoek naar de botten is dus cruciaal. Maar ook de historici kunnen aan de bak, zij kunnen de boeken in duiken om meer duidelijkheid te krijgen en om eventuele aanvullingen te kunnen doen op de vondst. “Dat is een manier waarop we kunnen bijdragen aan het onderzoek. We zullen met elkaar moeten kijken of wij de geschreven bronnen en de botten naast elkaar kunnen leggen om op die manier een zo compleet mogelijk beeld te krijgen.”

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.