Het Catshuis: de setting voor moeilijke gesprekken

Het beeld van het Catshuis is een beeld uit de bosjes. Gigantische telelenzen en mannen in lange jassen die staan te wachten bij het hek. De pers wordt er op flinke afstand gehouden. Als het lastig is op Het Binnenhof, dan ga je naar Het Catshuis. Nu de formatie muurvast zit is dat niet anders. Daarom gingen Rutte, Buma, Pechtold en Klaver deze week naar de Adriaan Goedkooplaan nummer 10 in Den Haag.

Het Catshuis is een begrip, het is al ruim een halve eeuw dé plek voor crisisberaad.

Bouw

Het landgoed heeft een lange geschiedenis. Die begint helemaal terug in de zeventiende eeuw met Jacob Cats. De raadpensionaris van Holland en dichter telt in 1643 vierduizend gulden neer voor een lap grond, recht tegenover het gemeentelijk galgenveld.

Er komt een boerderij te staan en een flinke heg voor de deur. Zodat de lijken het uitzicht niet bederven. Jaren later, in 1660, gaat de boerderij tegen de vlakte en stampt stadsarchitect Claes Dircx van Balkeneynde in acht weken een landhuis uit de grond. Eeuwen lang blijft het privébezit. Pas in 1960 koopt de Rijksoverheid het landgoed Sorghvliet op.

De villa is inmiddels Catshuis gaan heten en wordt gerenoveerd om dienst te doen als de ambtswoning van de premier. Onze eigen 10 Downing Street. KVP minister-president Viktor Marijnen wordt de eerste bewoner op 26 februari 1964. Maar het huis is eigenlijk te klein voor een gezin. Daarom wil na premier Piet de Jong geen minister-president er meer wonen. Vanaf dan is het de plek voor officiële bezoeken en staatsfeestjes. Het Nederlands elftal van 1974 komt er bijvoorbeeld langs om hun tweede plek op het WK te vieren.

Ernstige zaken

Toch kennen we het Catshuis vooral van ernstiger zaken. Hier krijgt de ministerraad het oordeel over Prins Bernhards rol in de Lockheed-affaire te horen. Hier wordt de onafhankelijkheid van Suriname uitonderhandeld. Hier gaat het hard tegen hard tijdens de ultralange formatie van 1977, waarna Dries van Agt uiteindelijk als minister-president benoemd wordt.

Soms zien we vanuit de bosschages een vrolijker tafereel. Met een handstand van Paars II minister Roger van Boxtel in 1999 als absoluut hoogtepunt. Maar veel vaker zien we stress. Want je gaat naar het Catshuis voor een andere setting tijdens moeilijke gesprekken. En om journalisten te ontlopen.

Renovatie

In 2004 verkeert de villa in een staat van verval. Voor veel geld wordt een grote renovatie gepland. Volgens sommigen wordt alle sfeer uit het gebouw gesloopt. Maar het echte drama is een grote brand die een 46-jarige schilder het leven kost.

Een lange nasleep volgt die het blazoen van premier Balkenende flink besmeurt. Er wordt geruzied over de toedracht. Over in hoeverre de Staat op de hoogte was van het werken met gevaarlijke en verboden stoffen. Het TNO rapport waaruit blijkt wat de toedracht is, laat lang op zich laat wachten. Hierin staat dat ambtenaren wel degelijk wisten van het gebruik van verboden stoffen bij deze renovatie. Na jaren zegt Balkenende weliswaar niet verantwoordelijk te zijn, maar de zaak zich zeer aan te trekken. Hij maakt excuses voor fouten.

Balkenende is de eerste die speciaal naar datzelfde Catshuis uitwijkt om zijn vierde kabinet te formeren. En nog geen jaar later dat zelfde kabinet alweer moet redden met een tussenformatie. De gedoogconstructie van VVD, CDA en PVV doet in 2012 hetzelfde. Ze duiken in maart het Catshuis in om een nieuwe miljardenbezuinigingen af te spreken. In absolute mediastilte die maar liefst zes weken duurde. Zelfs vragen over wat voor drankjes er op tafel staan worden niet beantwoord. En nu is die stilte er weer.

Maar of het resultaat hetzelfde is? En of ze er blijven onderhandelen tot de impasse is uit gepuzzeld, dat is nog even de vraag. Als het Catshuis helpt met het proces, dan blijft het overleg daar. Desnoods onderhandelen ze in een luchtballon, zegt een woordvoerder. Als dat het proces bevordert doen we dat gewoon. Maar wordt het formeel, dan gaan ze direct terug naar het Binnenhof, naar de Stadhouderskamer.

Hans Wiegel sprak in De Nieuws BV over het Catshuis en had ook nog een tip voor de huidige vaste bezoekers:

De hele reconstructie en het gesprek met Hans Wiegel is hier terug te luisteren.