Leven we al in een participatiesamenleving?

De participatiesamenleving, waarin van burgers wordt gevraagd meer zaken zelf te regelen, heeft exact vier jaar na de introductie in de Troonrede nog een elitair karakter. Dat concludeert kenniscentrum Movisie uit het beschikbare onderzoek naar dit stokpaardje van het kabinet Rutte-II.

Wil Verschoor van Movisie vertelde in het NOS Radio 1 Journaal wat er nu in Nederland gebeurt op dit gebied:

Het zijn vooral blanke, hoogopgeleide Nederlanders die bijvoorbeeld een zorgcoöperatie beginnen of een mantelzorgwoning bouwen voor hun ouders. Daardoor dreigt volgens Movisie een tweedeling te ontstaan. Enerzijds is er een elite die de weg kent en het goed weet te regelen. Anderzijds is er een klasse van lageropgeleiden, migranten, sommige ouderen en mensen met een licht verstandelijke beperking die dat niet lukt. "Terwijl dat voor hen juist hard nodig is", onderstreept Movisie in zijn analyse.

In 2013, in zijn eerste Troonrede, zei koning Willem-Alexander dat de klassieke verzorgingsstaat langzaam verandert in een participatiesamenleving. "Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar eigen leven."

250.000 burgers actief

Het is moeilijk te zeggen hoeveel burgerinitiatieven er inmiddels zijn, zegt Movisie. Dat komt ook doordat een harde definitie van het begrip participatiesamenleving ontbreekt en er geen streefdoelen zijn gesteld. Naar schatting 250.000 burgers zijn actief in onder meer maatschappelijke organisaties. Terwijl er volgens diezelfde schatting ongeveer 3,4 miljoen mensen nodig zijn om van een werkelijke overgang naar een participatiemaatschappij te kunnen spreken.

"Nog een lange weg te gaan dus", concludeert Movisie. Daarbij blijkt uit onderzoek dat de extra mantelzorg die nodig is sinds de overheid een stap terug heeft gezet, ten koste gaat van het klassieke vrijwilligerswerk.