Slachtoffers en nabestaanden krijgen meer rechten in de rechtszaal: 'Ondoordacht'

Een ondoordachte wet, zegt strafrechtadvocaat Wim Anker in debat met advocaat Richard Korver. “Tot 1 juli was het helder. Slachtoffers en nabestaanden konden een schadevergoeding indienen en hadden een beperkte vorm van spreekrecht. Ze mochten alleen zeggen wat het feit met hen had gedaan en verder niets. Na 1 juli wordt alles anders. Ze mogen van alles uiten over de persoon van de verdachte, mogen zich bemoeien met het feitenmateriaal, met het bewijs, en ze mogen ook van alles zeggen over de strafmaat.’’

Anker heeft nogal wat bezwaren. “Ten eerste raakt de balans in de weegschaal van Vrouwe Justitia ernstig verstoord. De rechtspositie van slachtoffers en nabestaanden wordt sterker en sterker.’’ Ook vreest Anker dat verdachten van alles over zicht uitgestort krijgen, zonder dat ze überhaupt zijn berecht. “Wat vergeten wordt, is dat mijn cliënt verdachte is, geen dader. Zeker tien procent van de verdachten wordt niet veroordeeld. Dat fundamentele punt wordt vergeten.”

Emoties in de rechtszaal

De raadsman schetst nog drie praktische bezwaren. “Er komen veel meer emoties in de zittingszaal want de verdachte is ook een mens en zal direct reageren. Er zullen veel teleurstellingen komen aan de zijde van slachtoffers en nabestaanden, want die willen in de regel een zware straf, misschien wel de hoogste straf.” En als slachtoffers en nabestaanden zich mogen bemoeien met het feitencomplex en strafmaat, dan wil Anker ze liever als getuige oproepen en ze dus onder ede verhoren. Hun rol verandert dan, en daar zullen ze niet blij mee zijn, voorspelt hij. Zijn conclusie: laat de vervolging nou gewoon aan het gespecialiseerde Openbaar Ministerie over - aan experts dus.

Korver is positiever over de wet. “Vanaf 2005 mogen slachtoffers wel wát zeggen, maar niet dat de verdachte bijvoorbeeld een gekwalificeerde doodslag heeft gepleegd, want hij wist dat mijn dochter agente was. Als je dat weet, betekent dat immers een derde meer straf.” Korver doelt op de moord op de politieagente Gabriëlle Cervat in 2008. Volgens Korver kende de rechter de visie van Cervats moeder op het voorval niet. "En dat was de visie dat de dader wel degelijk wist dat Cervat agente was." Voor de straf is dat van belang - dat maakt de doodstraf immers gekwalificeerd.

We praten over de meest ernstige misdrijven, zegt Korver. "Je wordt aangetast in je lijf of een naaste is dusdanig aangetast dat-ie dood is. Het zou toch heel raar zijn als datgene waar de strafzaak mee begint, namelijk het slachtoffer, daar niks over zou mogen zeggen'', vraagt hij zich retorisch af.

Aan de bel trekken

Het idee dat nabestaanden altijd hogere straffe eisen, veegt Korver van tafel. ''Het zou heel wel in het voordeel van de verdachte kunnen zijn dat er meer gesproken wordt in de zittingszaal. Ze willen niet altijd de hoogste straf."

Volgens Anker hebben slachtoffers en nabestaanden al een podium om hun grieven kenbaar te maken: de civiele rechter. Maar wacht nu eerst de uitspraak af, zegt hij.

Hij gaat de nieuwe wet grondig toetsen. "Ik ga heel scherp alle ontwikkelingen volgen en vooral hoe de sfeer in de rechtszaal zal zijn, de consequenties van de wet, en daarna kunnen we het parlement vragen: kom met een heroverweging van die wet. Wij zullen scherp controleren, volgen en aan de bel trekken."

Bekijk het debat tussen Anker en Korver hier terug: