Meisjes kunnen autisme beter verbergen

Ongeveer één procent van de bevolking wordt gediagnostiseerd met een autisme spectrum stoornis. Daarbij komt, vergeleken met meisjes, deze diagnose ongeveer vier keer vaker voor bij jongens. Volgens Carolien Rieffe, hoofdonderzoeker en hoogleraar ontwikkelingspsychologie, is het nog onduidelijk of autisme écht vaker voorkomt bij jongens. Het is ook mogelijk dat meisjes met autisme andere kenmerken vertonen. "Het vermoeden is dat meisjes betere sociale vaardigheden hebben en daardoor minder moeite lijken te hebben met autisme. Je komt namelijk pas in de hulpverlening terecht als je er nadelen van ondervindt, als er een hulpvraag is."

Meisjes krijgen vaak later problemen

Volgens Els Blijd-Hoogewys, mede-onderzoeker en klinisch psycholoog, ondervinden autistische meisjes wel degelijk problemen, maar heeft men vaak niet goed door wat er mis is. Hierdoor worden ze niet of verkeerd verwezen. "Als ze toch bij de hulpdiensten terechtkomen, krijgen ze geregeld een andere (verkeerde) diagnose, waardoor behandeling niet aansluit en de problemen aanhouden, terugkomen of zelfs erger worden." Blijd-Hoogewys: "Er is een grote groep die pas in de volwassenheid bij de hulpdiensten komt. Ze melden zich dan vaak met psychische aandoeningen als een angststoornis of depressie." Om die te voorkomen is het belangrijk dat er een snellere diagnose is voor meisjes met autisme.

Diagnose gebaseerd op jongens

"Er is nog maar heel weinig onderzoek gedaan naar meisjes met autisme", aldus Rieffe. Dus de diagnose die wordt gesteld is eigenlijk gebaseerd op de ervaring met autistische jongens. Rieffe: "In het onderzoek naar meisjes met autisme kom je zo in een vicieuze cirkel terecht, want de meisjes die niet aan de huidige criteria, gebaseerd op jongens, voldoen die kun je dus niet meenemen." Toch onderzochten Carolien Rieffe en collega’s de verschillen in reacties van autistische meisjes en jongens.

Daarvoor analyseerden de wetenschappers het gedrag van 68 tienermeisjes en -jongens die wel of geen diagnose autisme hadden. Tijdens de test deed de onderzoeker alsof haar vinger tussen de ringband van een ordner kwam en zei ze: "Au, dat doet pijn!". Na afloop werden de opnames bekeken en de reacties van de tieners bestudeerd.

Tieners met of zonder autisme even empathisch

Er was geen verschil tussen jongens en meisjes in mate van aandacht voor de situatie. Maar de meisjes, ongeacht of ze autisme hadden of niet, reageerden gemiddeld empatischer dan de jongens. Een reactie werd als empathisch beschouwd als de tiener op de situatie inging en betrokken was.

De Leidse onderzoekers bekeken ook op welke maníer de tieners vervolgens reageerden. Wat opviel, was dat zowel meisjes met als zonder autisme vaker ingingen op de emotie van de onderzoeker die pijn had: "Gaat het? Dat doet zeer!". Jongens reageerden daarentegen vaker met een oplossing voor het probleem: "Moet je voorzichtig doen", of "Ik kan een pleister halen."

Autistische meisjes snappen sociale regels beter

Uit dit onderzoek blijkt dus dat tieners met of zonder autisme evenveel met iemand anders kunnen meevoelen. Daarbij kunnen meisjes met autisme ook nog emotioneel reageren op iemand met pijn. Volgens Carolien Rieffe is het voor zowel autistische meisjes als jongens wel lastiger om te begrijpen waaróm een persoon zich zo voelt. Daarom kunnen zij minder goed hun medeleven tonen met dingen als liefdesverdriet of ruzies van anderen.

Op het eerste gezicht zal het moeilijker zijn om autisme bij meisjes vast te stellen. Ze voldoen in principe aan dezelfde criteria als jongens, maar omdat meisjes veel sociale regels beter begrijpen valt het minder op. Dit komt mede doordat zij gedrag van anderen vaak goed observeren en dit vervolgens nadoen. Het sociale contact ziet er goed uit, maar dit kost ze enorm veel energie en is emotioneel uitputtend, aldus Blijd-Hoogewys. Daarom is het bij deze groep belangrijk om niet alleen naar gedrag te kijken, maar door te vragen.

Om de diagnostiek en behandeling van meisjes en vrouwen met autisme te verbeteren, is 25 maart 2017 het Female Autism Network of the Netherlands (FANN) van start gegaan. Dit is een forum waarin psychologen, psychiaters en ervaringsdeskundigen hun expertise bundelen om nieuwe kennis te verspreiden en onderzoeken op te zetten rondom dit onderwerp.